به گزارش افق امروزمحمدعلی دهقان دهنوی در نشست خبری خود با محوریت تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ضمن اشاره به اهمیت این تحول اقتصادی، تاکید کرد: از هفته گذشته کار اجرایی این موافقت‌نامه آغاز شده و چون سوالاتی درباره آن ایجاد شده بود، لازم دانستیم موضوع را به‌طور دقیق برای مردم تشریح کنیم. در تجارت بین‌المللی، معمولاً کشورها برای واردات کالا از کشورهای دیگر تعرفه‌هایی وضع می‌کنند که باعث افزایش قیمت تمام‌شده کالا برای مصرف‌کننده می‌شود.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران خاطرنشان کرد: برای مثال اگر کشوری برای کالای وارداتی ۲۰ درصد تعرفه در نظر بگیرد، این کالا به همان میزان گران‌تر در بازار آن کشور عرضه خواهد شد و رقابت با تولیدات داخلی دشوارتر می‌شود.
کاهش تعرفه‌ها، بستری برای توسعه تجارت/از موافقت‌نامه ترجیحی تا تجارت آزاد
به گفته معاون وزیر صمت، کاهش یا حذف این تعرفه‌ها در قالب موافقت‌نامه‌های تجارت ترجیحی یا تجارت آزاد، یکی از راه‌های اصلی توسعه تجارت بین کشورهاست. تصریح کرد: اگر تعرفه‌ها برای تعداد محدودی از کالاها کاهش پیدا کند، آن را تجارت ترجیحی می‌نامیم، ولی اگر برای طیف وسیعی از کالاها به صفر برسد، به آن موافقت‌نامه تجارت آزاد گفته می‌شود.
دهقان دهنوی ضمن اشاره به عضویت پنج کشور روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، ارمنستان و بلاروس در اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: این کشورها میان خود تعرفه‌های گمرکی را حذف کرده‌اند و مقررات اقتصادی‌شان را هماهنگ کرده‌اند. اکنون ایران به عنوان طرف دیگر این موافقت‌نامه تجارت آزاد با این اتحادیه همکاری می‌کند.
رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در تشریح روند شکل‌گیری این موافقت‌نامه اظهار کرد: در ابتدا، ایران با این اتحادیه یک موافقت‌نامه تجارت ترجیحی امضا کرد. نتایج موفقیت‌آمیز آن باعث شد مذاکرات برای تبدیل آن به تجارت آزاد آغاز شود. پس از طی مراحل مذاکرات، تصویب در مجالس شش کشور و ابلاغ نهایی، این توافق از هفته گذشته اجرایی شد.
وی ضمن اشاره به مفاد این توافق‌نامه، اعلام کرد: حدود ۸۷ درصد کالاهای مبادله‌ای میان ایران و کشورهای عضو، اکنون مشمول تعرفه صفر شده‌اند. از حدود ۵۶۰۰ ردیف تعرفه‌ای، حدود ۴۶۰۰ تا ۴۷۰۰ ردیف تعرفه حذف شده است.
کاهش هزینه، افزایش رقابت‌پذیری
به گفته رئیس سازمان توسعه تجارت، این توافق‌نامه موجب کاهش جدی هزینه‌های تجارت با کشورهای عضو اوراسیا می‌شود. او تأکید کرد: اکنون کالایی که پیش از این ۱۰ درصد تعرفه داشت، از پنج‌شنبه گذشته بدون تعرفه وارد بازار مقصد می‌شود و به همان میزان برای مصرف‌کننده ارزان‌تر خواهد بود. این یک فرصت بزرگ برای بخش خصوصی است.
دهقان دهنوی در ادامه ضمن درخواست از همه تولیدکنندگان برای برنامه‌ریزی جهت حضور در بازارهای جدید، گفت: تولیدکنندگان باید بررسی کنند که آیا کالای آن‌ها مشمول تعرفه صفر شده، بازار هدف آن کجاست، مصرف‌کنندگان چه کسانی هستند و چه مزیتی نسبت به رقبا دارند.
وی همچنین ضمن تاکید بر نقش شرکت‌های مدیریت صادرات، تصریح کرد: این شرکت‌ها که خود تولیدکننده نیستند، اما توان صادرات محصولات دیگران را دارند، اکنون فرصت خوبی برای رشد و توسعه در بازارهای اوراسیا دارند.
فرصت یا تهدید؟ هر دو بسته به نگاه ماست
دهقان دهنوی با رد این نگاه که ورود کالاهای خارجی تهدیدی برای تولید داخلی است، تصریح کرد: بسیاری از این فرصت‌ها می‌توانند برای هر دو طرف مفید باشند. برای مثال، واردات مواد اولیه با تعرفه پایین‌تر می‌تواند قیمت تمام‌شده محصول نهایی را کاهش داده و رقابت‌پذیری داخلی را افزایش دهد. در مواردی که واردات ممکن است به تولید داخل آسیب بزند، ما آماده‌ایم با استراتژی‌های صنعتی مناسب از تولیدات داخلی حمایت کنیم.معاون وزیر صمت در ادامه ضمن تاکید بر ضرورت ارتقای نگاه تولیدکنندگان ایرانی گفت: تولیدکنندگان ما باید افق دید خود را از بازار داخلی فراتر ببرند و به بازارهای جهانی فکر کنند. امروز باید برای جمعیتی بیش از ۸۰۰ میلیون نفر یا حتی ۷ میلیارد نفر برنامه‌ریزی کنیم، نه فقط برای ۸۰ یا ۹۰ میلیون نفر جمعیت داخلی.
اوراسیا؛ سکوی تمرین برای تجارت جهانی
وی موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا را تمرینی برای آماده‌سازی ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی دانست و خاطرنشان کرد: پیش از ورود به نظام جهانی تجارت، باید بیاموزیم چگونه از فرصت‌های منطقه‌ای بهره ببریم. این اتحادیه ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلیارد دلار حجم تجارت دارد و فقط واردات روسیه بالغ بر ۳۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. اگر بتوانیم سهم مناسبی از این بازار به‌دست آوریم، این موافقت‌نامه نقش مهمی در ارتقای اقتصاد کشور ایفا خواهد کرد.
هدف‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در گام نخست
دهقان‌دهنوی در بخش دیگری صحبت‌های خود با بیان اینکه بیشترین رابطه تجاری ما با کشور روسیه است، تصریح کرد: با چهار کشور دیگر عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز روابط تجاری داریم، اما اگر همه این تجارت را جمع بزنیم، عدد آن واقعاً نسبت به حجم تجاری این کشورها قابل قبول نیست.
وی گفت: مجموع تجارت ما در سال گذشته با این کشورها کمی بیشتر از سه میلیارد دلار بود. البته در برخی سال‌ها، واردات بیشتری به‌ویژه در حوزه نهاده‌ها از روسیه و قزاقستان داشتیم و این عدد به حدود چهار میلیارد دلار هم رسیده است. اما نکته مهم این است که روند رشد این تجارت طی چهار تا پنج سال اخیر خوب بوده و در همه سال‌ها، نرخ رشد تجارت با اوراسیا بیشتر از متوسط رشد تجارت ما با کل دنیا بوده است.معاون وزیر صمت خاطرنشان کرد: در این مدت، حجم تجارت ما با اوراسیا بیش از دو تا سه برابر شده، اما فاصله بسیار زیادی با ظرفیت‌های واقعی این بازار وجود دارد. ما در حال حاضر یک هدف اولیه تعیین کرده‌ایم که در گام نخست، حجم تجارت را به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم. این در حالی است که اگر بخواهیم تنها پنج درصد از حجم ۸۰۰ میلیارد دلاری تجارت این کشورها را به خود اختصاص دهیم، باید به عدد ۴۰ میلیارد دلار برسیم.
فرصت‌ها در حوزه کالاهای اساسی و نهاده‌های دامی
دهقان دهنوی ضمن اشاره به اهمیت کالاهای اساسی در واردات کشور، گفت: یکی از اقلام مهم وارداتی، نهاده‌های دامی است و کشورهایی مانند روسیه تولیدکننده بزرگ این محصولات هستند. ما هم‌اکنون از روسیه واردات قابل‌توجهی در این حوزه داریم، در کنار واردات از آمریکای جنوبی و حتی آفریقا. تعرفه واردات برای بسیاری از این کالاها در چارچوب موافقت‌نامه تجارت آزاد کاهش یافته یا به صفر رسیده و این فرصت می‌تواند موجب تنوع‌بخشی به مبادی وارداتی کشور شود، ضمن اینکه تأثیر مثبتی بر قیمت تمام‌شده کالاها نیز خواهد داشت.
لزوم توسعه زیرساخت‌های لجستیکی و حمل‌ونقل
رئیس سازمان توسعه تجارت ضمن اشاره به چالش‌های جدی در حوزه زیرساخت‌های لجستیکی، اظهار کرد: ما در بخش تجارت خارجی، مشکلات زیادی در زمینه لجستیک داریم؛ چه در حوزه داخلی، چه در پایانه‌های مرزی و چه در مسیرهای ارتباطی با کشورهای اوراسیا. زیرساخت‌های فعلی کفایت لازم را ندارند. اما افزایش تجارت، خودبه‌خود موجب بهبود این زیرساخت‌ها خواهد شد.وی ضمن اشاره به مشکلات دریای خزر، تصریح کرد: کاهش سطح آب خزر باعث شده برخی بنادر روسیه در شمال دریا تقریباً غیرقابل استفاده شوند. بندر مهم قزاقستان یعنی «اکتائو» هم با مشکلات زیادی روبروست. این کاهش سطح آب حتی باعث شده برای ساخت کشتی‌های مخصوص با عمق آب کمتر نیز طرح‌هایی ارائه شود.دهقان دهنوی افزود: توسعه تجارت می‌تواند توجه کشورها را به بحران‌های زیست‌محیطی هم جلب کند. اجلاس اخیر کشورهای حاشیه خزر در تهران نیز بر این موضوع تأکید داشت که برای نجات خزر باید برنامه‌ریزی اساسی انجام شود.
رفع موانع غیرتعرفه‌ای؛ تضمینی برای تسهیل تجارت
معاون وزیر صمت ضمن اشاره به دیگر جنبه مهم موافقت‌نامه تجارت آزاد گفت: در کنار برداشتن تعرفه‌های گمرکی، موضوع رفع موانع غیرتعرفه‌ای نیز در این موافقت‌نامه به‌صراحت ذکر شده است. ممکن است یک کشور تعرفه را افزایش ندهد، اما با وضع سهمیه، مالیات یا عوارض خاص، عملاً همان اثر را ایجاد کند. در این توافق، کشورها متعهد شده‌اند که نه‌تنها تعرفه، بلکه موانع غیرتعرفه‌ای نیز ایجاد نکنند، و این یعنی فضای باثبات‌تر و مطمئن‌تری برای توسعه تجارت.
کریدورهای حمل‌ونقل نیازمند سرمایه‌گذاری و تکمیل
دهقان دهنوی در پایان به مسیرهای حمل‌ونقل اشاره کرد و گفت: راه‌های زمینی و ریلی از طریق آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و قزاقستان وجود دارند و حتی بخشی از مسیر ریلی «لشکر» نیز در این مسیر قرار گرفته است، اما همه این کریدورها نیاز به تکمیل دارند. سرمایه‌گذاری در این کریدورها نه‌تنها به تجارت ما کمک می‌کند، بلکه می‌تواند ما را به مسیر ترانزیت بین‌المللی متصل کرده و ارزش افزوده قابل توجهی برای کشور ایجاد کند.