به گزارش افق امروزدر عصر پزشکی شخصی، دانستن سن بیولوژیکی اهمیت روزافزونی یافته است. برخلاف سن تقویمی که صرفاً بر پایه تاریخ تولد محاسبه می‌شود، سن بیولوژیکی بازتابی از شرایط واقعی بدن است و می‌تواند پیش‌بینی بهتری از سلامت، پیری و حتی طول عمر ارائه دهد. در این مقاله، با الگوریتمی آشنا می‌شوید که با تحلیل چهره، اطلاعاتی فراتر از ظاهر شما در اختیار پزشکان و متخصصان قرار می‌دهد.
سن بیولوژیکی چیست و چرا اهمیت دارد؟
سن بیولوژیکی شاخصی علمی برای ارزیابی وضعیت عملکردی بدن انسان است. این شاخص می‌تواند نسبت به سن تقویمی شما بیشتر یا کمتر باشد و تحت تأثیر عواملی چون ژنتیک، تغذیه، خواب، استرس و سبک زندگی قرار گیرد. به بیان ساده‌تر، ممکن است بدنی ۴۰ ساله، عملکرد یک بدن ۳۰ ساله یا برعکس را داشته باشد.
الگوریتم جدید که بر پایه شبکه‌های عصبی عمیق طراحی شده، از طریق بررسی ویژگی‌های صورت مانند چین‌وچروک، رنگ پوست، قرینه‌گی اجزای چهره و حتی بافت پوست، سن بیولوژیکی فرد را تخمین می‌زند. این همان نوع فناوری است که پیش‌تر در سیستم‌های تشخیص چهره یا خودروهای خودران نیز به کار رفته است.
روش آموزش الگوریتم و منابع داده
محققان برای آموزش این مدل از مجموعه‌ای بزرگ شامل میلیون‌ها تصویر پرتره استفاده کرده‌اند. این تصاویر با اطلاعاتی نظیر سن واقعی، سابقه پزشکی و شاخص‌های بالینی ترکیب شده‌اند. به این ترتیب، الگوریتم توانسته رابطه آماری میان ظاهر صورت و وضعیت فیزیولوژیکی بدن را بیاموزد.یافته‌های این پژوهش که در ژورنال Nature Aging منتشر شده، نشان می‌دهد که اختلاف میان سن زیستی تخمینی مدل و داده‌های بالینی، به‌طور میانگین کمتر از ۵ سال است. این میزان دقت، برای مدلی که تنها به تصویر متکی است، یک پیشرفت چشمگیر محسوب می‌شود.
کاربردها در پزشکی، بیمه و سبک زندگی
امکان تشخیص سن زیستی از تصویر، افق‌های جدیدی برای پزشکی باز می‌کند. پزشکان می‌توانند از این ابزار برای شناسایی زودهنگام روندهای نگران‌کننده پیری یا اختلالات متابولیک بهره ببرند. در صنعت بیمه، سن زیستی می‌تواند برای تعیین دقیق‌تر ریسک بیمه‌گذاران مورد استفاده قرار گیرد.حتی برنامه‌های تناسب اندام و اپلیکیشن‌های سبک زندگی نیز قادرند با ترکیب این الگوریتم، برنامه‌هایی شخصی‌سازی‌شده‌تر ارائه دهند. البته باید توجه داشت که این فناوری هنوز در مراحل اولیه است و جایگزین ارزیابی‌های بالینی سنتی نمی‌شود.
محدودیت‌ها، چالش‌ها و نگرانی‌های اخلاقی
با وجود دقت بالای این الگوریتم، چالش‌های مهمی باقی مانده‌اند. به‌عنوان مثال، آیا عملکرد مدل در میان نژادهای مختلف یا شرایط نوری گوناگون یکسان است؟ آیا استفاده از این فناوری ممکن است به تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه منجر شود؟تحلیل چهره برای استخراج اطلاعات زیستی، موضوعی حساس از نظر حریم خصوصی است. استفاده گسترده از این فناوری در استخدام، بیمه یا مراقبت‌های سلامت می‌تواند تبعات اخلاقی و حقوقی داشته باشد. تجربه نشان داده در فناوری‌هایی از این نوع، شفافیت در روش‌ها و محدودسازی کاربردها بسیار حیاتی است.
مقایسه با روش‌های موجود
در حال حاضر، روش‌هایی مانند آزمایش خون، اندازه‌گیری سطح تلوُمِرها و اسکن‌های تخصصی برای تخمین سن زیستی استفاده می‌شوند. الگوریتم تصویری معرفی‌شده اگرچه سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر است، اما نمی‌تواند به‌تنهایی جایگزین روش‌های پزشکی رایج شود. در بهترین حالت، این ابزار می‌تواند مکملی مفید برای غربالگری سریع و اولیه در سطح عمومی باشد.