به گزارش افق امروز سرلشکر باقری در این سفر، از یگان‌های عملیاتی ارتش و سپاه پاسداران در جنوب کشور بازدید کرد و آخرین وضعیت آمادگی رزمی و توان دفاعی ایران در خلیج فارس را مورد ارزیابی قرار داد. بازدیدهای دوره‌ای از یگان‌های رزمی، بخشی از وظایف ذاتی فرماندهان نیروهای مسلح است، اما آنچه این سفر را از دیگر بازدیدها متمایز می‌کرد، تنها تقارن آن با سفر رئیس جمهوری آمریکا به منطقه نبود، بلکه دستور صریح و راهبردی سرلشکر باقری برای بازتعریف توان عملیاتی و پیاده‌سازی دکترین دفاعی نوین در جزایر نازعات بود. این دستور، نه‌تنها نشان‌دهنده هوشیاری ایران در برابر تحولات منطقه‌ای، بلکه گواهی بر عزم تهران برای تقویت بازدارندگی و حفظ برتری استراتژیک در خلیج‌فارس بود.
برای درک عمق و اهمیت دستور سرلشکر باقری، باید ابتدا به جایگاه بی‌بدیل جزایر سه‌گانه ایران در خلیج فارس نگاهی عمیق‌تر انداخت. خلیج فارس نه‌تنها یکی از حساس‌ترین مناطق ژئوپلیتیکی جهان است، بلکه به مثابه شریان حیاتی اقتصاد جهانی عمل می‌کند. این منطقه که از دیرباز صحنه رقابت‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی قدرت‌های بزرگ بوده است، به دلیل موقعیت استراتژیک و تسلط بر تنگه هرمز، تحت نفوذ و اقتدار بی‌چون‌وچرای ایران قرار دارد. ایران به‌عنوان بازیگری که بر تنگه هرمز احاطه دارد، نقشی کلیدی در تأمین امنیت منطقه‌ای و تضمین جریان آزاد تجارت جهانی ایفا می‌کند.
تنگه هرمز باریک‌ترین وحساس‌ترین نقطه خلیج فارس و گلوگاه انرژی جهان است. روزانه بیش از ۲۱ میلیون بشکه نفت خام، معادل ۲۰ درصد از کل نفت جهان، و ۲۵ درصد از گاز طبیعی مایع (LNG) از این گذرگاه استراتژیک عبور می‌کند. به بیان ساده، تنگه هرمز نبض اقتصاد جهانی را در دست دارد. این اهمیت بی‌مانند، تنگه هرمز را به میدان تقابل منافع بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل کرده است: در یک سو، ایران، با حاکمیت بلامنازع و اقتدار نظامی خود در تنگه، و در سوی دیگر، قدرت‌هایی نظیر ایالات متحده و برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که به دنبال تضعیف نفوذ ایران در این منطقه هستند. اما برگ برنده ایران در این نبرد استراتژیک چیست؟ پاسخ، در جزایر استراتژیک نازعات نهفته است.
دژهای استوار خلیج فارس
جزایر نازعات؛ شامل تنب بزرگ، تنب کوچک، ابوموسی و جزیره سیری، به‌عنوان دژهای استوار ایران در خلیج فارس شناخته می‌شوند. سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، که به «جزایر قوسی» شهرت دارند، به دلیل موقعیت نظامی و نظارتی بی‌نظیرشان، نقشی کلیدی در دفاع از تنگه هرمز ایفا می‌کنند. این جزایر که در بخش شرقی خلیج فارس و در نزدیکی تنگه هرمز واقع شده‌اند، به ایران برتری جغرافیایی منحصر به فردی بخشیده‌اند. تنب بزرگ و کوچک، در فاصله‌ای حدود ۲۰ کیلومتری از ساحل ایران، و ابوموسی، در حدود ۷۰ کیلومتری شارجه در امارات متحده عربی، قرار دارند. این موقعیت استراتژیک، به ایران امکان می‌دهد تا ورودی و خروجی خلیج فارس را تحت نظارت دقیق خود داشته باشد، تردد کشتی‌های تجاری و نظامی را رصد کند و در صورت لزوم، با اقتدار کامل بر این آبراه حیاتی تسلط یابد.
نقش جزایر نازعات در دکترین دفاعی ایران
جزایر نازعات فراتر از موقعیت جغرافیایی، به عنوان پایگاه‌های عملیاتی و نظارتی ایران در خلیج فارس عمل می‌کنند. در شرایط تنش یا درگیری احتمالی، این جزایر می‌توانند به‌سرعت به مراکز فرماندهی و کنترل تبدیل شوند و نقش پایگاه‌های مقدم را برای مدیریت تردد در تنگه هرمز ایفا کنند. نزدیکی این جزایر به تنگه هرمز، به ایران این امکان را می‌دهد تا فعالیت‌های نظامی قدرت‌های خارجی، از جمله ناوگان پنجم دریایی آمریکا در بحرین را با دقت رصد کند و در برابر هرگونه تحرک مشکوک، واکنش سریع و مؤثری نشان دهد. این قابلیت، به ایران توان بازدارندگی منحصربه‌فردی در برابر تهدیدات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بخشیده است. اما این بازدارندگی، تنها با تکیه بر موقعیت جغرافیایی به دست نمی‌آید. تداوم و تقویت این اقتدار، نیازمند به‌روزرسانی مداوم دکترین دفاعی ایران و هماهنگی آن با تحولات پرشتاب منطقه‌ای و جهانی است. اینجاست که دستور سرلشکر باقری برای بازتعریف آرایش عملیاتی در جزایر نازعات، اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.
راهبردی نوین در آب‌های کهن
با دستور رئیس ستادکل نیروهای مسلح، نیروی دریایی سپاه پاسداران، مأموریت یافت تا چینش عملیاتی جدیدی را بر پایه مفهوم «بازدارندگی فعال» در پیرامون جزایر نازعات پیاده‌سازی کند. اما بازدارندگی فعال چیست و چرا این راهبرد برای ایران در این برهه زمانی حیاتی است؟ بازدارندگی فعال، رویکردی پویا و چندلایه در دفاع است که فراتر از پیشگیری صرف از تهدیدات عمل می‌کند. در این راهبرد، اگر بازدارندگی اولیه (مانند هشدارها یا نمایش قدرت) با شکست مواجه شود، ایران با اجرای اقدامات متقابل از پیش‌‌تعیین‌‌شده، نه‌تنها تهدید اولیه را خنثی می‌کند، بلکه مانع از اقدامات بعدی نیروی متخاصم می‌شود. این رویکرد، به ایران اجازه می‌دهد تا به صورت پیش‌دستانه و با انعطاف بالا، به هرگونه تحرک خصمانه پاسخ دهد.
در آرایش جدید نیروی دریایی سپاه پاسداران در جزایر نازعات، این جزایر به عنوان پایگاه‌های مقدم دفاعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. ویژگی‌های استراتژیک این جزایر از جمله نزدیکی به تنگه هرمز و امکان پوشش گسترده عملیاتی، به ایران این توان را می‌دهد تا لایه‌ای امنیتی پیش‌دستانه در برابر تهدیدات احتمالی ایجاد کند. به عبارت دیگر هرگونه تحرک نظامی یا عبور از خطوط قرمز دریایی ایران، کیلومترها جلوتر از خط ساحلی ایران، با پاسخی سریع و چندلایه مواجه خواهد شد.
در این رویکرد جدید، نیروی دریایی سپاه، با بهره‌گیری از شناورهای تندرو هجومی، سامانه‌های راداری بردبلند و سیستم‌های پدافند ساحلی پیشرفته در جزایر نازعات، توانایی واکنش سریع و منعطف به تهدیدات ناگهانی را به سطحی بی‌سابقه ارتقا می‌دهد. شناورهای تندرو در کنار رادارهای پیشرفته‌ای که قادر به رصد دقیق تحرکات در فواصل دور هستند، به ایران امکان می‌دهند تا هرگونه تهدید را در نطفه خنثی کند. سامانه‌های پدافند ساحلی نیز، با ایجاد سپری نفوذناپذیر، امنیت جزایر و تنگه هرمز را تضمین می‌کنند.
با اتخاذ این راهبرد نوین در جزایر استراتژیک سه‌گانه، این پیام به بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مخابره شد که خلیج فارس، نه‌تنها در نام، بلکه در عمل محل بروز و ظهور اقتدار ایران است.