به گزارش افق امروز افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در دنیاست و بار بزرگی بر دوش نظام‌های سلامت عمومی می‌گذارد. در بریتانیا، نیمی از بیمارانی که دوره کامل روان‌درمانی دولتی را طی می‌کنند، همچنان با علائم افسردگی مواجه هستند. این موضوع نگرانی‌های فراوانی را درباره اثربخشی درمان‌های رایج برانگیخته و نیاز به مداخلات تکمیلی و جایگزین را مطرح کرده است. درمان‌های دارویی نیز همیشه پاسخ‌گو نیستند و با عوارضی همراهند که برخی بیماران را از ادامه مصرف بازمی‌دارد. در چنین شرایطی، یافتن درمان‌های غیردارویی مؤثر و کم‌عارضه، به اولویتی اساسی تبدیل شده است.
از سوی دیگر، ذهن‌آگاهی (Mindfulness) که نوعی تمرکز آگاهانه و بدون قضاوت بر افکار و احساسات است، در سال‌های اخیر به‌عنوان ابزاری در روان‌درمانی مطرح شده است. ترکیب ذهن‌آگاهی با رفتاردرمانی شناختی (MBCT)، رویکردی نسبتاً جدید اما امیدوارکننده در درمان اختلالات روانی از جمله افسردگی به شمار می‌رود. مطالعات پیشین نشان داده‌اند که این روش می‌تواند از عود افسردگی پیشگیری کند، اما بررسی اثربخشی آن برای افرادی که به درمان‌های متداول پاسخ نداده‌اند، ضروری است.
در همین راستا، گروهی از پژوهشگران در بریتانیا از جمله محققان دانشگاه آکسفورد و مؤسسات درمانی وابسته به نظام سلامت ملی (NHS)، پژوهشی را با تمرکز بر تأثیر MBCT بر افراد مبتلا به افسردگی که به درمان‌های رایج پاسخ مناسبی نداده‌اند، طراحی و اجرا کردند. در این مطالعه، به جای تمرکز صرف بر روش‌های دارویی یا گفت‌وگویی سنتی، از رویکرد گروهی مبتنی بر آموزش مهارت‌های ذهن‌آگاهی و واکنش مؤثر به احساسات دشوار بهره گرفته شد.
روش کار این پژوهش به این صورت بود که بیش از ۲۰۰ فرد مبتلا به افسردگی که از خدمات رایج NHS استفاده کرده، اما همچنان علائم بیماری را داشتند، به‌صورت تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. یک گروه در هشت جلسه گروهی هفتگی MBCT شرکت کرد که از طریق تماس ویدئویی برگزار می‌شد و گروه دیگر تحت درمان معمول باقی ماند. این دوره‌ها بر آموزش مهارت‌های ذهن‌آگاهی متمرکز بود و تلاش می‌شد به افراد یاد داده شود چگونه بدون قضاوت با افکار منفی خود مواجه شوند.
یافته‌های به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان دادند گروهی که در دوره‌های MBCT شرکت کرده بودند، در مقایسه با گروه دیگر، کاهش قابل‌توجهی در شدت علائم افسردگی داشتند. این بهبود، ۶ ماه پس از پایان دوره درمان همچنان پایدار بود. نتایج به‌وضوح نشان می‌داد که MBCT توانسته وضعیت روانی بسیاری از شرکت‌کنندگان را بهبود بخشد.
همچنین، نتایج اقتصادی پژوهش حاکی از آن بود که استفاده از MBCT می‌تواند باعث کاهش چشمگیر هزینه‌های درمانی نظام سلامت ملی شود. این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که خدمات روان‌درمانی در NHS با محدودیت منابع مواجهند و درمان‌های مقرون‌به‌صرفه می‌توانند به گسترش دسترسی بیماران کمک کنند.
بر اساس این یافته‌ها که در نشریه معتبر The Lancet Psychiatry منتشر شده‌اند، پژوهشگران پیشنهاد داده‌اند که MBCT به‌عنوان گزینه‌ای جدی برای افرادی که از درمان‌های رایج نتیجه نگرفته‌اند، در دسترس قرار گیرد. آن‌ها همچنین خواهان توسعه زیرساخت‌های لازم برای اجرای گسترده‌تر این شیوه درمانی شدند.
آن‌ها در انتها، به این نکته مهم نیز اشاره کرده‌اند که ویژگی‌های چون غیرتهاجمی بودن، امکان اجرای آنلاین و سازگاری با زندگی روزمره، MBCT را به گزینه‌ای عملی و مؤثر بدل کرده است.