به گزارش افق امروز
در میانه تحولات سریع اجتماعی و افزایش نگرانی‌ها نسبت به آینده جمعیتی ایران، بازنگری در نقش زن به‌عنوان ستون اصلی خانواده بیش از هر زمان دیگری ضروری است. خانواده قوی، جمعیت سالم و امید اجتماعی پایدار تنها در صورتی شکل می‌گیرد که ظرفیت‌های زنان دیده شود، موانع مسیر آنان برداشته شود و سیاست‌گذاری‌ها به‌جای شعار، به سمت حمایت واقعی حرکت کنند.
۱. زن؛ معمار آرامش و استحکام خانواده ایرانی
در فرهنگ ایرانی، خانواده فقط یک ساختار اجتماعی نیست؛ هسته تمدنی و بنای سرمایه انسانی کشور است. و در مرکز این هسته، نقش زن همچون ستون استوار و آرامش‌بخش قرار دارد.
نقش زن در خانواده، ترکیبی از مدیریت عاطفی، تربیتی، فرهنگی و حتی اقتصادی است؛ نقشی که نه‌تنها یک وظیفه، بلکه یک ظرفیت عظیم ملی محسوب می‌شود.
زن است که فضای خانه را به محیطی امن، قابل پیش‌بینی و سرشار از محبت تبدیل می‌کند؛ و همین امنیت روانی است که پایه‌های خانواده را در برابر فشارهای روزگار مقاوم می‌سازد.
به‌بیان دیگر، تحکیم بنیان خانواده بدون تقویت جایگاه زن، یک معادله ناتمام است.
۲. چالش‌های جمعیتی؛ زنگ خطری برای آینده، مسئولیتی برای امروز
ایران امروز با یکی از جدی‌ترین چالش‌های تاریخی خود روبه‌روست:
کاهش نرخ باروری، تغییر سبک زندگی، بالا رفتن سن ازدواج، کاهش انگیزه فرزندآوری و افزایش بار اقتصادی خانواده‌ها.
این روند می‌تواند در دهه‌های آینده بر همه ارکان کشور، از اقتصاد و آموزش تا امنیت و توسعه اثر بگذارد.
اما نکته کلیدی آنجاست که این چالش‌ها به‌طور مستقیم بر دوش زنان سنگینی می‌کند.
بخش مهمی از عدم تمایل به فرزندآوری، نه از بی‌میلی زنان، بلکه از:
- نبود امنیت شغلی برای مادران،
- فشارهای اقتصادی،
- نبود مراکز نگهداری کودک،
- نبود حمایت روانی – اجتماعی،
- و تصور نادرست جامعه نسبت به نقش مادر
نشأت می‌گیرد.
وقتی زن احساس می‌کند که مادر شدن مساوی با از دست دادن فرصت‌ها، آرامش و آینده شغلی اوست، طبیعی است که فرزندآوری کاهش می‌یابد.
۳. فرزندآوری؛ نیازمند امید، حمایت و احترام به نقش زن
فرزندآوری هرگز با اجبار، توصیه سطحی یا پیام‌های تبلیغاتی افزایش نمی‌یابد.
فرزندآوری نتیجه احساس امنیت و امید است؛
احساس اینکه جامعه، خانواده و سیاست‌گذاران، نقش زن را می‌بینند و او را در مسیر مادری تنها نمی‌گذارند.
زنی که:
- شغل امن دارد،
- حمایت مالی و بیمه‌ای دریافت می‌کند،
- به مراکز مناسب نگهداری کودک دسترسی دارد،
- و می‌بیند که جامعه نقش مادری را ارزشمند می‌شمارد،
طبیعتاً با انگیزه بیشتری به تشکیل خانواده و افزایش جمعیت می‌اندیشد.
۴. راهبردهای تحول‌ساز؛ از شعار تا اقدام
برای عبور از بحران جمعیتی، باید سیاست‌ها واقعی، قابل اجرا و متکی بر نقش زنان باشد.
مهم‌ترین رویکردهای موثر عبارتند از:
الف) سیاست‌های حمایتی برای مادران شاغل
- امنیت شغلی دوران بارداری
- مرخصی کافی مادر و پدر
- ایجاد مراکز نگهداری کودک در محیط کار
- امکان دورکاری برای مادران دارای فرزند خردسال
ب) حمایت مالی هدفمند از خانواده‌ها
- افزایش یارانه‌های مخصوص کودکان
- وام‌های بدون بهره برای فرزند دوم و سوم
- کاهش هزینه‌های درمان ناباروری
ج) ارتقای شأن فرهنگی و اجتماعی نقش مادری
- اصلاح نگاه‌های غلط درباره مشارکت اجتماعی زنان
- نمایش الگوهای موفق مادران فعال
- تقویت رسانه‌ها برای روایت نقش زن به‌عنوان نیروی سازنده جامعه
د) تقویت آموزش و مهارت‌های خانواده‌محور
- آموزش مهارت‌های فرزندپروری
- آموزش مهارت‌های ارتباط همسران
- ایجاد برنامه‌های حمایتی در محلات و مساجد
۵. جمع‌بندی؛ زن، زیربنای آینده جمعیت ایران
زن، نقطه آغاز زندگی و استمرار فرهنگ ایرانی است.
اگر زن امروز با امید زندگی کند، ایران فردا جمعیتی توانمند، پویا و باکیفیت خواهد داشت.
تحکیم خانواده بدون زن ممکن نیست؛
فرزندآوری بدون احساس امنیت و حمایت امکان‌پذیر نیست؛
و آینده جمعیتی بدون تقویت نقش زنان، پایدار نخواهد بود.
زن، نه تنها مادر فردا، بلکه معمار آینده ایران است.
سرمایه‌گذاری بر او، سرمایه‌گذاری بر زندگی، فرزند، خانواده و آینده این سرزمین است.