به گزارش افق امروزسیدحسن موسوی چلک در گفت‌وگو افزود: طلاق، فوت و از کارافتادگی همسر از جمله مهم‌ترین دلایلی هستند که منجر به حمایت مستمر توسط سازمان بهزیستی از این گروه از زنان شده است. در بخش حمایت‌های مستمر، طبق قانون بودجه سالانه به ازای بعد خانوار از یک نفره تا پنج نفره و بیشتر، میزان مستمری ماهیانه برای این زنان مشخص می‌شود.
وی ادامه داد: خانوار یک نفره کمتر از یک میلیون تومان و خانوارهای پنج نفره و بیشتر حدود سه میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دریافت می‌کنند.
حمایت‌های غیرمستمر از زنان سرپرست خانوار؛ از وام بلاعوض با خدمات روانشناختی
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: البته میزان مستمری‌ها بسیار کم است چون با این مبالغ نمی‌توان برای تامین نیازهای اساسی اقدام کرد.
موسوی چلک یادآور شد: هر سال بر اساس لایحه پیشنهادی بودجه دولت با بررسی و تصویب مجلس میزان مستمری مددجویان تعیین می‌شود. این مبالغ برای بهزیستی وکمیته امداد یکسان است و علاوه بر آن، حمایت‌های غیرمستمر هم وجود دارد که ممکن است با توجه به شرایط بودجه‌ای و مالی، بین دو دستگاه بهزیستی وکمیته امداد متفاوت باشد.
وی ادامه داد: خدمات غیرمستمر در دستورالعمل‌های سازمان بهزیستی مشخص می‌شود که بسته به شرایط خانوارهای زنان سرپرست متفاوت است ولی برخی از این خدمات شامل حمایت‌های آموزشی و تحصیلی، تسهیلات اشتغال، تسهیلات مسکن، بیمه، بهداشت و درمان، ازدواج، خرید وسایل ضروری منزل و امنیت غذایی است.
موسوی چلک گفت: برخی موارد حمایتی از زنان سرپرست خانوار، بلاعوض و برخی هم در قالب وام‌های بدون بهره ارائه می‌شود. حمایت‌های مربوط به آموزش‌های مهارت‌های زندگی و ارتقای نشاط و خدمات مشاوره و روانشناختی و مددکاری اجتماعی هم بخش دیگری از این خدمات است.
شرایط سخت زندگی زنان سرپرست خانوار
معاون بهزیستی اظهار کرد: واقعیت این است که این حمایت‌ها بستگی به بودجه و منابع مالی دارد که معمولا خیلی زیاد نیست؛ بنابراین زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد شرایط سختی را تجربه می‌کنند.
موسوی چلک افزود: البته خیرین و تشکل‌های غیر دولتی هم فعالیت‌هایی برای حمایت از این زنان دارند؛ بنابراین این وضعیت در کنار افزایش هزینه‌های زندگی به دلیل افزایش قیمت‌ها، شرایطی را ایجاد کرده است که قدرت‌یابی(توانمند سازی) زنان سرپرست خانوار سخت‌تر شود.
آیا زنان سرپرست خانوار می‌توانند مستقل شده و از چرخه حمایتی خارج شوند؟
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سئوال خبرنگار مبنی بر اینکه چقدر در توانمندسازی یا به تعبیر دیگر در قدرت یابی زنان سرپرست خانوار موفقیت حاصل می‌شود، گفت: شرایط این افراد در تعیین نحوه و مدت توانمندسازی تاثیرگذار است. هنگامی که از قدرت‌یابی (به جای توانمندسازی) صحبت می‌کنیم یعنی این که قدرت یابی( empowerment ) از ریشه واژه لاتین power به معنای قدرت دادن، اقتدار بخشی، توانایی دادن، و در اصطلاح به مفهوم فرایند کسب و توسعه قدرت و توانایی، دسترسی به منابع و کنترل بر زندگی خود تعریف می‌شود.
وی اضافه کرد: بر این اساس می‌توان مدعی شد که توانمندسازی «فرایند گذر از حالت بی قدرتی به حالت کنترل بیشتر بر زندگی، سرنوشت و محیط زیست خویش» است. با این نگاه، قدرت‌یابی نقطه مقابل فقرزایی و ناتوان‌سازی است.
معاون بهزیستی گفت: توانمندسازی، فرایندی است که ساختارها، روابط و رویه‌های ایجاد کننده فقر و ناتوان کننده افرد، خانوارها و گروهها و اجتماعات انسانی را هدف قرار داده و تغییر آنها را موجب می‌شود به نحوی که افراد و اجتماعات توانمندی‌ها و قابلیت‌های از دست رفته خود را بدست آورده و سرنوشت خویش را خود رقم بزنند.
رابطه تنگاتنگ قدرت‌یابی زنان سرپرست خانوار با فقرزدایی
معاون سلامت اجتماعی بهزیستی ادامه داد: براین اساس قدرت یابی با فقرزدایی پیوند تنگاتنگی دارد و از این منظر قدرت یابی راهبردی برای فقرزدایی است و در اصل افراد و گروه‌هایی از جامعه و اجتماع را دربرمی‌گیرد که قبلا از فرایند توسعه کنارمانده یا کنار گذاشته شده و در حاشیه مانده‌اند؛ بنابراین ضعیف، بی‌قدرت و عقب مانده شده‌اند.
موسوی چلک خاطرنشان کرد: قدرت یابی در جایی مطرح می شود که انسان‌ها در محیط‌های مختلف (فردی، بین فردی، خانوادگی، اجتماع، جامعه) به دلایل مختلف گرفتار عوامل، روابط، رویه ها، ساختارها و فرایندهایی هستند که آنها را بی‌قدرت، فقیر، ناتوان و از خودبیگانه می‌کند. با این نگاه قدرت‌یابی با افراد و گروه‌هایی طرف است که از متن اجتماعی و فرایندهای توسعه به حاشیه رانده شده‌اند.
وی افزود: به عبارت دیگر قدرت یابی فرایند گذر از حالت بی‌قدرتی به حالت کنترل بیشتر بر زندگی، سرنوشت و محیط زیست خویش است. این فرایند به تغییر در سه بعد شرایط اجتماعی یاری می‌رساند. اول تغییر در احساس‌ها و قابلیت افراد، دوم تغییر در زندگی جمعی متعلق به آنان و سوم تغییر در تجربه حرفه ای. اگر از این منظر نگاه کنیم موفقیت چشمگیری حاصل نشده است.
موسوی چلک تصریح کرد: اگرچه اقداماتی هم توسط سازمان‌های مختلف دولتی از جمله بهزیستی یا نهادهای عمومی غیر دولتی از جمله کمیته امداد یا بنیادهای متعدد و مراکز غیردولتی انجام می شود ولی اگر دقت کنیم متوجه می‌شویم که خروج این زنان از چرخه حمایت‌های مستمر اجتماعی توسط دستگاه‌ها و نهادها زیاد نیست.
زنان سرپرست خانوار در اسناد و قوانین کشور
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزستی کشور در پاسخ به این سئوال خبرنگار ایرنا درباره توجه به زنان سرپرست خانوار در اسناد و قوانین کشور، گفت: در هر جامعه افرادی هستند که به دلیل شرایطی که دارند نیازمند توجه بیشتر دولت‌ها هستند که ایران هم از این قضیه مستثنی نیست. از جمله این افراد زنان سرپرست خانوار هستند که در اصول بیست و نهم و بیست و یکم قانون اساسی بر حمایت از این افراد تاکید شده است.
موسوی چلک افزود: این صراحت قانونی نشان می‌دهد دولت باید در قبال این گروه از زنان و خانواده‌های نیازمند برنامه‌هایی برای ایجاد امنیت خاطر همه جانبه ایجاد کند. سازمان بهزیستی برای اجرای همین دو اصل تشکیل شده است. وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی هم برای اجرای اصل ۲۹ قانون اساسی تاسیس شده است. این موضوع در ماده ۵۷ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه نیز به صراحت تاکید شده است.
وی خاطرنشان کرد: حتی در برخی سیاست‌های کلی نظام از جمله در سیاست‌های کلی تامین اجتماعی و خانواده این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. در اساسنامه کمیته امداد موضوع حمایت از این گروه از زنان وجود دارد. قانون تامین حقوق زنان وکودکان بی سرپرست مصوب سال ۷۱ مجلس شورای اسلامی هم سند قانونی دیگری است. در ماده ۱۰ همین قانون این گونه تاکید شده است که همه وزارتخانه‌ها، سازمان‌های دولتی و وابسته به دولت، مؤسسات عمومی و سازمان‌هایی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام هستند؛ موظفند همکاری های لازم در زمینه اجرای این قانون با سازمان بهزیستی کشور معمول دارند. ضمن این که این اسناد قانونی محدود به این موارد هم نیستند و بیشتر است.
کدام گروه از زنان مشمول زنان سرپرست خانوار می شوند؟
معاون سلامت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: از زنان سرپرست خانوار، تعاریف مختلفی ارائه شده است. در گذشته از این گروه از افراد به عنوان زنان بی سرپرست یا خانواده های بی سرپرست یاد می شد که از سال ۱۳۷۸ این موضوع به زنان سرپرست خانوار تغییر کرد و بعدها در اسناد قانونی مختلف هم دیگر به این گروه از بانوان، عنوان زنان بی سرپرست اطلاق نمی شود چون زن هم می‌تواند سرپرست خانوار باشد. بر همین مبنا تعریف تغییر کرد.
موسوی چلک افزود: در یک نگاه کلی زنان سرپرست خانوار زنانی هستند که بدون حضور منظم یا حمایت یک مرد بزرگسال، سرپرستی خانواده را به عهده دارند و سرپرست خانواده به کسی اطلاق می شود که مسئولیت اداره اقتصادی خانواده را به دوش دارد و تصمیم گیری‌های عمده و حیاتی به عهده او است. ممکن است همسرش فوت شده باشد یا این که از همسرش طلاق گرفته یا متارکه کرده باشد. همسر از کار افتاده داشته باشد یا زندانی بلند مدت داشته باشد و مشمول خانواده‌های نیازمند هم باشند.