به گزارش افق امروز; برخلاف خاطره منفی عموم مردم از بورس ایران در سال ۱۳۹۹ باز هم یکی از مطمئن‌ترین راه‌های سرمایه گذاری همین بازار پر پیچ و خم است. پیش از این در مطلبی به گام‌های اولیه ورود به بورس و گرفتن کد بورسی اشاره شده بود. در این مطلب کمی بیشتر و تخصصی‌تر در مورد بورس، سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول در این بازار خواهیم پرداخت.
مهارت‌های مورد نیاز برای خرید و فروش سهم
بعد از اینکه در سامانه sejam.ir ثبت نام کردیم، احراز هویت شدیم و کد بورسی را دریافت کردیم؛ در مرحله بعد باید چه اقداماتی انجام بدیم؟
حامد نادری کارشناس بازار سرمایه- بعد از دریافت کد بورسی و ثبت نام در پنل کارگزاری مورد نظر یک نام کاربری و رمز عبور دریافت می‌کنیم که از این طریق می‌توانیم اقدام به خرید و فروش کنیم.
برای خرید و فروش سهم از طریق کارگزاری، سرمایه گذار باید چه دانش و مهارت‌هایی داشته باشد؟
در خرید و فروش سهم از طریق کارگزاری، بحث سرمایه گذاری مطرح می‌شود که دو نوع است. سرمایه گذاری مستقیم و سرمایه گذاری غیرمستقیم.
سرمایه گذاری مستقیم به این معنی است که من دانش کافی و توانایی لازم را دارم و می‌توانم با هدف کسب ارزش افزوده برای خرید یا فروش به موقع اقدام کنم. این دانش و قدرت تشخیص همان مهارتی است که اصطلاحاً به آن ترید می‌گویند. برای اینکه شخصی به این سطح برسد باید سه مولفه تابلوخوانی، تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال را بلد باشد. هر کدام از این مولفه‌ها سطح مقدماتی و پیشرفته دارند و یادگیری‌شان زمان بر و به دلیل تاثیرپذیری سیاسی بازار بورس بسیار پر ریسک است.
و اما روش دوم که روش غیرمستقیم سرمایه گذاری است. این کار هم از دو طریق صندوق‌های سرمایه گذاری یا سپردن سرمایه و پرتفو به سبدگردان انجام می‌شود که روش دوم خیلی مرسوم است و از افراد بسیاری از آن استفاده می‌کنند.
سبدگردانی در بورس
سرمایه گذاری از طریق سبدگردانی به چه صورت است؟
فرد وجوهش را در اختیار یک تیم کارگزار، شرکت سبدگردان یا مشاور سرمایه‌گذاری قرار می‌دهد و این تیم‌ها به کمک تحلیلگران بنیادی، تکنیکال و تابلوخوان‌هایی که در خود دارند دائماً بازار را رصد می‌کنند و با دسترسی‌هایی که به اطلاعات مربوط به وجوه دارند می‌توانند در ایجاد ارزش افزوده و سود بیشتر برای سرمایه‌گذار بسیار بهتر عمل کنند. دسترسی به اطلاعات وجوه به این معنی است که به موقع می‌بینند وجوه از چه سهمی خارج شده و یا وارد چه سهمی می‌شوند؟ این‌ها اطلاعاتی هستند که به عنوان کاربر عادی به آنها دسترسی نداریم ولی کارگزاری‌ها، سبدگردان‌ها و مشاوران سرمایه گذاری به این اطلاعات دسترسی دارند به همین دلیل می‌توانند بهتر تصمیم بگیرند و به موقع اقدام کنند.
همکاری بین سرمایه گذار و سبدگردان چگونه است؟
عموماً قراردادهای سبد گردانی ۶ ماه است اما بعضی از افراد قراردادهای یک ساله می‌بندند. در این قرارداد سودی که سبدگردان از مشتری می‌گیرد شامل دو بخش ثابت و متغیراست.
معمولا دو نوع سبد گردانی داریم که خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرند. یک سبدگردانی کلاسیک که بر اساس سود بانکی است. یعنی من به عنوان سبدگردان برای مثال تا سقف ۲۴ درصد هر میزان سودی که ساختم از سرمایه گزار سودی نمی‌گیرم اما بالاتر از این میزان هر چقدر باشد بر اساس توافق یک درصدی از سود هم به من می‌رسد.
این درصد معمولا ۲۰ به ۸۰ است. یعنی ۲۰ درصد متعلق به کارگزاری یا سبدگردان و ۸۰ درصد متعلق به صاحب سرمایه. این توافق هم مشخصاً بر سر سود پول است نه اصل و یا ضرر آن؛ قاعدتاً از ضرر پول سودی به کارگزار تعلق نمی‌گیرد.
نوع دیگری از سبدگردانی که خیلی رایج است بر اساس شاخص کل بورس است. این نوع سرمایه گذاری غیرمستقیم است و سود دهی بیشتری هم دارد.
به این صورت که اگر سودی تا میزان رشد شاخص کل در طول دوره سبدگردانی ساخته شد سودی به سبدگردان تعلق نمی‌گیرد به این دلیل که این سود بر اساس رشد شاخص در بازار بوده و کار خاصی روی آن انجام نشده است اما اگر بیشتر از مقدار شاخص کل سودی ساخته شد به نسبت ۳۰ به ۷۰ بین کارگزاری یا سبد گردان و سرمایه گذار تقسیم می شود.
البته این نکته حائز اهمیت است که قبل از شروع سبدگردانی به این روش از مشتری آزمون سنجش ریسک گرفته می‌شود. طبق این آزمون میزان ریسک پذیری و محافظه کاری مشتری سنجیده می‌شود و اگر سطح خطرپذیری‌اش پایین و صفر باشد از اوراق درآمد ثابت برای کسب سود استفاده می‌شود و اگر سطح ریسک‌پذیری در حد مطلوبی باشد برای کسب سود بیشتر از سهم‌های ریسکی استفاده می‌شود که سوددهی بیشتری هم برای مشتری دارند.
تعریف سهام در بورس
تا این بخش توضیح کلی داشتیم راجع به بحث سرمایه‌گذاری؛ اما برای ایجاد یک ذهنیت روشن برای سرمایه‌گذار، سهام در بازار سرمایه چطور تعریف می‌شود؟
سهام سندی است که نشان می‌دهد یک سرمایه‌گذار مالک درصد معینی از یک شرکت به همراه سود و مزایای دیگر آن است. در واقع اگر یک درصد سهام داشته باشید مالک یک سهم از یک شرکت هستید و به همان میزان، درصدی از محل سود شرکت به شما تعلق می‌گیرد.
در مورد سرمایه گذاری مستقیم بیشتر توضیح بدهید؟
در بورس و سرمایه گذاری مستقیم سه بازار داریم که هر کدام از این بازارها نیز دارای زیر گروه هستند.
- بازار بورس که شامل بازار اول و بازار دوم است.
- بازار فرابورس شامل بازار اول، بازار دوم و بازار سوم است.
- بازار پایه فرابورس هم شامل سه بازار زرد، نارنجی و قرمز است.
هر چقدر رتبه شرکتی بالاتر باشد سطح بازاری که در آن قرار می‌گیرد بالاتر است. به عنوان مثال رتبه شرکتی که سهامش در بازار اول بورس عرضه می‌شود نسبت به رتبه شرکتی که در بازار دوم بورس عرضه می‌شود بالاتر است.
مهارت‌های سرمایه‌گذاری در بورس
اول صحبت‌ها به این اشاره شد کسی که قصد دارد به صورت مستقیم سرمایه‌گذاری کند باید سه مهارت داشته باشد. در مورد این سه مهارت بیشتر توضیح بدهید.
اشاره کردیم که برای سرمایه گذاری مستقیم باید سه مهارت داشت. تابلوخوانی، تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال.
تحلیل بنیادی بررسی صورت‌های مالی سهم است. یعنی درآمدها، هزینه‌ها و موارد مختلفی که در صورت‌های مالی لحاظ می‌شود را بررسی می‌کند تا به این نتیجه برسد که آیا سهام شرکتی ارزش خرید دارد یا خیر؟
قطعاً ارزش سهام شرکتی که وجوه نقدی و سرمایه خوبی دارد با سهام شرکتی که بدهی زیادی دارد قابل مقایسه نیست.
پس به طور کلی تحلیل بنیادی یعنی پیدا کردن ارزش ذاتی سهم که ممکن است در بازار قیمت پایینی داشته باشد اما با بررسی صورت‌های مالی مشخص می‌شود از پتانسیل رشد خوبی برخوردار است.
در تحلیل تکنیکال سهم روی نمودار و چارت بررسی می‌شود. یعنی بر اساس گزارشاتی که این سهم در گذشته داشته ارزش آن در آینده بررسی و به نتیجه‌گیری منجر می‌شود. در واقع می‌توان گفت در تحلیل بنیادی نقاط خروج به ما نشان داده می‌شود و در تحلیل تکنیکال علاوه بر نقطه خروج، نقطه ورود و ارجحیت هر کدام نیز نشانه گذاری می‌شود.
به دلیل تحلیل ناپذیر بودن بازار سرمایه ایران، شخصی که قصد سرمایه گذاری مستقیم دارد باید هر دو تحلیل را بلد باشد.
مهارت سوم تابلوخوانی است که به بررسی اولیه اطلاعات معاملاتی و عملکرد یک شرکت در بازار سهام است. این مهارت در کنار دو مهارت دیگر که پیش از این توضیح داده شد به سرمایه گذار کمک می‌کند تا دید خوبی نسبت به آینده یک سهم پیدا کند. در واقع هدف از تابلوخوانی بررسی وضعیت معاملات انجام شده، شرایط فعلی سهم و در نهایت محاسبه وضعیت آن در آینده است.
قواعد سرمایه گذاری در بورس
قواعد سرمایه گذاری در بازار سرمایه به چه ترتیب هست؟
در بازار بورس ۵ قاعده سرمایه گذاری داریم؛ بررسی شرایط کلان اقتصادی و سیاسی، دیدگاه بلند مدت، جدی نگرفتن شایعات، رصد همه جانبه اخبار از منابع معتبر، در نظر گرفتن روند رو به رشد سرمایه.
ما باید در نظر داشته باشیم که با دیدگاه کوتاه مدت وارد بازار بورس نشویم و برای رسیدن به سوددهی مناسب باید نگاهمان بلند مدت باشد. شایعات را اساس و مبنای تصمیم‌گیری‌های خود قرار ندیم و اخبار را به صورت همه جانبه از منابع رسمی و معتبر رصد کنیم تا به موقع از جریان حاکم بر بازار کشور مطلع شویم.
در کنار این قواعد لازم است به چه نکات دیگری توجه کنیم؟
حتماً برنامه مشخص در سرمایه گذاری داشته باشیم و به صورت مستمر پیگیر اومور باشیم. در صورتی که مبلغی را هزینه سهمی کرده و بعد آن را به موقع پیگیری نکنیم ممکن است پیش از آن که به سود دهی برسیم ضرر ببینیم.
نکته مهم دیگر هم در رابطه با خرید و فروش بیش از اندازه است. در نظر داشته باشید که شما با هر بار خرید یا فروش مبلغی را به عنوان کارمزد پرداخت می‌کنید و به این مورد هم توجه کنید که انتظار معقولی از بازار داشته باشید.
و مهمترین نکته در رابطه با سبد سهامی شما است. بهتر است به جای تک سهم بودن سبد خود، مجموعه‌ای از سهام‌ها را در سبدتان داشته باشید و از برآیند این مجموعه به سود برسید.در این صورت اگر اتفاقی منفی برای یک سهم بی‌افتد شما می‌توانید با تکیه بر دیگر سهم‌ها ضرر وارده را تا حدودی جبران کنید.