به گزارش افق امروز یادداشت دکتر صادق شیبانی در خصوص وضعیت کنونی صنعت پتروشیمی ایران در سال ۲۰۲۵ :
بر اساس پیش بینی ها ظرفیت تولید پتروشیمی ایران در سال ۲۰۲۵ به ۹۰ میلیون تن می رسد که خود بیانگر توانایی قابل توجه این صنعت در تولید محصولات مختلف شیمیایی است. این آمار نشان‌دهنده توانایی ایران در برآورده کردن تقاضای داخلی و خارجی است، اما سوالی که مطرح می‌شود، کیفیت و توان رقابتی این محصولات در مقایسه با تولیدکنندگان دیگر جهانی است. ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده متانول جهان همچنان از نظر کمی در صنعت پتروشیمی پیشتاز است، اما توان تولید با ارزش افزوده بالا و محصولات پایین دستی باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد تا رقابت‌پذیری آن تقویت شود.
چالش‌ها :
1. تحریم‌ها و محدودیت‌ها:
تحریم‌ها به‌ویژه در زمینه دسترسی به فناوری‌ها و کاتالیزورهای پیشرفته، چالش اصلی صنعت پتروشیمی ایران به شمار می‌روند. این محدودیت‌ها می‌توانند مانعی جدی در جهت افزایش بهره‌وری و تولید محصولات با کیفیت‌تر ایجاد کنند. به‌ویژه اینکه در عصر تکنولوژی‌های پیشرفته و رقابت جهانی، دسترسی به فناوری‌های نوین برای ارتقای تولید، موضوعی حیاتی است. اما در عین حال، این چالش می‌تواند فرصتی برای شرکت‌های داخلی به‌وجود آورد تا با ایجاد همکاری‌های داخلی و تمرکز بر تحقیق و توسعه، به تدریج به استقلال فناوری دست یابند.
2. مشکلات مالی و نقل و انتقالات :
مسئله محدودیت‌های مالی و مشکلات در انتقالات بین‌المللی باعث افزایش هزینه‌های عملیات و کند شدن روند تجارت بین‌المللی می‌شود. در نتیجه، بهبود سیستم بانکی و ایجاد روش‌های نوین پرداخت همچنان ضروری است تا بتوان تحریم‌ها را دور زده و مبادلات مالی را تسهیل کرد.
3. محدودیت در صادرات به بازارهای غربی :
با توجه به محدودیت‌های تحریمی، ایران همچنان از دسترسی به بازارهای اروپایی و آمریکای شمالی محروم است. این در حالی است که افزایش صادرات به کشورهای آسیای شرقی (به‌ویژه چین) نشان می‌دهد که بازارهای آسیایی ظرفیت بالایی برای پذیرش محصولات ایرانی دارند. در این راستا، ایران باید استراتژی خود را به‌گونه‌ای طراحی کند که بتواند وابستگی به یک یا دو بازار خاص را کاهش دهد و در عین حال تنوع بخشی به بازارهای هدف را در دستور کار قرار دهد.
فرصت‌ها:
1. مذاکرات هسته‌ای :
بازگشت به توافق هسته‌ای و کاهش تحریم‌ها می‌تواند باعث تحول در وضعیت صنعت پتروشیمی ایران شود. این موضوع فرصت‌های بزرگی را برای توسعه صادرات، به‌ویژه به بازارهای غربی، فراهم می‌کند. اما این تغییرات به‌تنهایی کافی نیستند. ایران باید در کنار رفع تحریم‌ها، به ارتقاء کیفیت و افزایش تنوع محصولات خود توجه ویژه داشته باشد تا بتواند در بازارهای جهانی رقابت کند.
2. توسعه محصولات با ارزش افزوده بالا :
توسعه محصولات با ارزش افزوده بالا به‌ویژه پلیمرها و مواد شیمیایی خاص یکی از استراتژی‌های کلیدی ایران است که می‌تواند روند صادرات را ارتقا دهد. با توجه به تغییرات تقاضا در بازارهای جهانی و نیاز به محصولات پتروشیمی خاص و با کیفیت، تمرکز بر این نوع تولید می‌تواند ایران را از رقبا متمایز کند.
3. توجه به بازارهای جدید :
بازارهای آفریقا و آسیای میانه، به‌ویژه با رشد سریع اقتصادی در این مناطق، می‌توانند فرصت‌های جدیدی برای صادرات ایران فراهم کنند. ایران باید با شناسایی نیازهای خاص این بازارها و طراحی محصولات مناسب، به عنوان تأمین‌کننده اصلی وارد این بازارها شود.
آینده صنعت پتروشیمی ایران :
با توجه به روندهای جهانی و پیش‌بینی‌ها، چشم‌انداز صنعت پتروشیمی ایران در صورت استفاده بهینه از فرصت‌های موجود و مذاکرات سازنده هسته ای، بسیار مثبت به نظر می‌رسد. ظرفیت‌های جدید تولید و افزایش صادرات در آینده، ایران را قادر می‌سازد تا سهم بیشتری از بازارهای جهانی به‌ویژه در حوزه محصولات با ارزش افزوده بالا کسب کند.
جمع بندی :
صنعت پتروشیمی ایران با وجود چالش‌های موجود در زمینه تحریم‌ها و محدودیت‌های فناوری، فرصت‌های بالقوه‌ای برای رشد و توسعه دارد. بهبود روابط تجاری از طریق کاهش تحریم‌ها، سرمایه‌گذاری در تولید محصولات تخصصی‌تر ، پایین دستی و با کیفیت بالاتر و گسترش بازارهای صادراتی به مناطق جدید می‌تواند ایران را در موقعیتی بهتر برای رقابت در سطح جهانی قرار دهد. در این راستا، توجه به تغییرات استراتژیک و در نظر گرفتن تحولات سیاسی و اقتصادی جهانی به‌ویژه در زمینه سیاست‌های هسته‌ای، از اهمیت زیادی برخوردار است.