به گزارش افق امروز مهم‌ترین وجه ارزیابی مسعود پزشکیان تأکید او بود بر ضرورت اینکه «عدالت» محور و رویکرد اصلی این وزارتخانه در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌ها باشد. منظور پزشکیان از «عدالت» نه پیچیده بود، نه غامض یا فلسفی. منظور او از عدالت، دیدن آن بخشی از مردم است که دیده نمی‌شوند. چه در حوزه نشر و کتاب یا موسیقی و سایر حوزه‌های هنری و فرهنگی مرتبط با مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. رئیس‌جمهوری خطاب به مدیران این وزارتخانه تأکید کرد که «باید همه مردم را دید، نه فقط آنان که صدایشان بلندتر است، چه‌بسا باید آنانی را که کمتر دیده می‌شوند، بهتر و بیشتر دید.» رئیس‌جمهوری «دیده شدن مردم دیده نشده و به چشم سیاست‌گذاران و مسئولان و مدیران نیامده را» فقط به مأموریت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متوقف نکرد. پزشکیان در سخنان خود با اشاره به مسائلی چون بیمه و تأمین اجتماعی، شیوه توزیع یارانه‌ها و منابع عمومی کشور و اساساً در هر زمینه‌ای که دولت‌ها وظیفه تأمین خدمات برای مردم را دارند، بر این تأکید کرد که باید همه مردم را دید و «نه فقط آنان که صدایشان بلندتر است.» برپایه چنین رویکردی، وی از مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواست «با نگاهی عمیق، وسیع و هدفمند، برای مشکلات همه اقشار جامعه چاره‌اندیشی کنید.» دیدن همه نادیده‌ها و شنیدن همه صداهای موجود در این کشور، وظیفه‌ای دشوار و کاری طاقت‌فرساست که نیازمند برخی تغییرات ساختاری است. اما تا همین جا تأکید عالی‌ترین مقام اجرایی کشور بر ضرورت عدالت پیشه‌کردن نسبت به همه آحاد ملت که مبتنی بر رویکرد عدالت محوری است، مغتنم است.
رئیس‌جمهوری در ابتدای سخنان خود در جمع وزیر و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به نکته‌ای مهم اما مغفول مانده در این حوزه اشاره کرد: «نبود شفافیت در نظام تولیدات فرهنگی کشور، مسأله‌ای است که می‌تواند به تخصیص غیراصولی منابع و رانت‌های فرهنگی منجر شود.»
پزشکیان با انتقاد از نبود شفافیت در نظام تولیدات فرهنگی کشور بویژه در حوزه نشر، این معضل ملی را اینطور تشریح کرد: «امروز مشخص نیست در بخش تولید کتاب چه نوع کتاب‌هایی، برای چه مخاطبانی و با چه هدفی تهیه و منتشر می‌شود. این در حالی است که انتظار می‌رود در سیاست‌گذاری فرهنگی، هدفگذاری دقیق و اثربخشی داشته باشیم.»
پس از این انتقاد بود که رئیس‌جمهوری مسأله عدالت را پیش کشید که نشان می‌دهد وی در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم چه در زمینه تولید و توزیع محتوای فرهنگی و چه توزیع منابع، خواستار دخالت دادن اقشار و گروه‌های در حاشیه مانده ایرانی است.
پزشکیان در این بخش، خطاب به مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «باید همه مردم را دید، نه فقط آنان که صدایشان بلندتر است، چه بسا باید آنانی را که کمتر دیده می‌شوند، بهتر و بیشتر دید. با نگاهی عمیق، وسیع و هدفمند، برای مشکلات همه اقشار جامعه چاره‌اندیشی کنید.»
رئیس‌جمهوری گونه دیگری از عدالت را هم مطرح کرد؛ میدان دادن به همه صاحبان فضیلت و استعدادهای هنری و فرهنگی و نه گروهی خاص. وی در این باره خطاب به مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خواستار بهره‌گیری از تمام ظرفیت‌های انسانی کشور، بدون نگاه‌های تنگ‌نظرانه شد و افزود: «دولت باید به دور از محدودیت‌های ذهنی و جناحی، فضایی سالم و رقابتی برای فعالیت گروه‌هایی که می‌توانند به مردم خدمت کنند، فراهم سازد.»
تفکیک نیازهای پنهان و آشکار
عدالت در سیاست‌گذاری یا اجرای سیاست‌ها، نیازمند داشتن آمار و اطلاعات دقیق است. پزشکیان در ادامه سخنان خود با بیان اینکه «در حوزه اداره کشور باید تفکیک درستی میان نیازهای آشکار و پنهان جامعه صورت گیرد» تأکید کرد: «اگر ۱۰۰ خانواده نیازمند وجود داشته باشد، اما فقط ۵۰ خانواده شناسایی شده باشند، ما مسئول رسیدگی به همه آنان هستیم، نه صرفاً آنان که دیده شده‌اند.» وی در تشریح مسئولیت حکمران و دولتمرد در تأمین خدمات و ضروریات لازم برای گروه‌ها و مردم نادیده، به مثالی از دوره وزارت خود اشاره کرد و گفت: «آن زمان نمایندگان مجلس درخواست کردند خدمات درمانی صرفاً به کسانی ارائه شود که تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند. پاسخم این بود که وزیر بهداشت مسئول سلامت همه مردم است؛ نمی‌توانم بگویم فقط آنان که دفترچه بیمه دارند حق درمان دارند. در این صورت بسیاری از مردم که فاقد بیمه هستند یا سرپرست ندارند یا در حاشیه زندگی می‌کردند نادیده گرفته می‌شدند.»
پزشکیان با بیان اینکه «این نگاه تبعیض‌آمیز با عدالت اجتماعی و وظیفه حاکمیتی در تضاد است» این قبیل مشکلات را دارای «ریشه‌های ساختاری» دانست و تصریح کرد: «تا زمانی که نگاه ما به مسأله خدمت‌رسانی، محدود و گزینشی باشد، نمی‌توانیم به وظیفه واقعی خود در برابر مردم عمل کنیم.»
بی عدالتی در تخصیص یارانه‌ها
رئیس‌جمهوری در ادامه از ناترازی‌های شکل‌گرفته در کشور بیشتر به این دلیل انتقاد کرد که به باور او «بر اثر بی‌عدالتی در تخصیص یارانه‌ها» ایجاد شده است. این بی‌عدالتی را نیز می‌توان همچون بی‌عدالتی در حوزه فرهنگ یا درمان، به این صورت دید که بخشی از جامعه بیشتر می‌برند و بخشی که دیده نمی‌شوند، کمتر می‌برند یا اصلاً نمی‌برند. پزشکیان در این زمینه، با اشاره به «پرداخت سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار یارانه انرژی»، این امر را «غیرقابل قبول» خواند و گفت: «اگر یارانه انرژی به‌صورت عادلانه توزیع شود، قطعاً و حتماً می‌توان بر بسیاری از مشکلات موجود در کشور غلبه کرد.» پزشکیان حل بسیاری از معضلات کشور را «در گرو تصمیم» دانست؛ تصمیمی که احتمالاً با مخالفت بهره‌مندان از این وضعیت روبه‌رو می‌شود. اما اگر این «تصمیم» از سوی دولتمردان و سیاست‌گذاران اتخاذ شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ پزشکیان با اشاره به حوزه یارانه‌ها اینطور پاسخ داد: «اگر یارانه‌ها بر اساس عدالت توزیع شود، دیگر هنرمندان، فرهنگیان و اقشار آسیب‌پذیر با فشار معیشتی مواجه نخواهند بود.»
علاو بر ناترازی‌های اقتصادی یا حوزه انرژی، رئیس‌جمهوری از «ناترازی اجتماعی» هم گفت و با یادآوری مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جلوگیری از بروز ناترازی اجتماعی گفت: «اصحاب رسانه، فرهنگ و روحانیت نقش مهمی در جهت‌دهی افکار عمومی دارند و این وزارتخانه باید در عمل نشان دهد در جامعه تحول ایجاد شده است. اگر چنین تغییری مشاهده نشد، باید در تصمیمات خود بازنگری کنیم.»
انتقاد از برخوردهای یکسویه
رئیس‌جمهوری در ادامه از «برخوردهای یکسویه و قضاوت‌های قطعی نسبت به افراد» انتقاد کرد؛ از اینکه یک فرد براساس یک اشتباه برای همیشه از دایره بیرون رانده می‌شود. وی گفت: «بهشت جای کسانی که خطا کرده‌اند، اما از مسیر نادرست خود بازگشته‌اند هم هست؛ ما نباید انسان‌ها را با یک اشتباه برای همیشه از صحنه کنار بگذاریم.» پزشکیان در جای دیگر و سخنان دیگری هم خواستار بهره‌گیری از ظرفیت مساجد در حل مسائل جامعه شده بود. در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم خواستار «استفاده از ظرفیت عظیم مساجد در سراسر کشور برای حل مسائل و چالش‌های اجتماعی» از «کاهش مشکلات معیشتی» تا «تقویت همبستگی اجتماعی» شد. وی ادامه داد: «۸۰ هزار مسجد در کشور وجود دارد؛ یعنی به‌ازای هر هزار و ۵۰۰ نفر یک مسجد که فرصت کم‌نظیری برای کشور است. اگر از این ظرفیت با برنامه‌ریزی منسجم و همراهی نیروهای متدین و دغدغه‌مند استفاده شود، می‌توانیم بر بسیاری از مشکلات اجتماعی و معیشتی مردم غلبه کنیم.»
مسئولیت می‌دهیم، پاسخ می‌خواهیم
پزشکیان در سخنانی چند باره، از «آمادگی دولت برای واگذاری مسئولیت به افراد شایسته» خبرداد، اما با یک شرط. وی گفت: «در دولت آمادگی داریم هر کسی که مدعی است می‌تواند بخشی از مشکلات مردم را حل کند، میدان عمل در اختیار او قرار دهیم، اما در برابر مسئولیتی که واگذار می‌شود، باید پاسخگو باشد و ما نیز از او پاسخ خواهیم خواست.»
درخواست صالحی برای بازگشت مرجعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
پیش از سخنان پزشکیان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در سخنانی از توجه و حساسیت رئیس‌جمهوری به حوزه فرهنگ قدردانی کرد. سیدعباس صالحی در این باره، تلاش‌های پزشکیان در هفت ماه گذشته را هم‌تراز با اقدامات یک رئیس‌جمهوری در هشت سال فعالیت عنوان کرد و از همراهی و حمایت پزشکیان قدردانی کرد. صالحی گروه‌های مرجع را مفاصل اتصال حاکمیت و جامعه توصیف کرد و افزود: «وزارت ارشاد مسئولیت برقراری ارتباط مؤثر با این گروه‌ها را به عنوان حلقه‌های واسط میان دولت و جامعه برعهده دارد.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأکید بر جایگاه محوری فرهنگ در پیشرفت کشور، از رئیس‌جمهوری درخواست کرد مرجعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت به رسمیت شناخته شده و جایگاه تأثیرگذار آن به عنوان متولی سیاست‌گذاری فرهنگی کشور احیا شود. در پایان قاب یادبودی از دیدار اخیر رئیس‌جمهوری با هنرمند پیشکسوت استاد علی نصیریان از سوی صالحی به رئیس‌جمهوری اهدا شد.
رئیس جمهوری در جلسه شورای عالی مسکن:
بدون داشتن اطلاعات و آمار نمی شود تصمیم گرفت
رئیس‌جمهوری دیروز در جلسه شورای‌عالی مسکن، از فقدان داده‌ها و اطلاعات کافی برای تصمیم‌گیری در حوزه توسعه شهری انتقاد کرد و گفت: «وقتی اطلاعات لازم درباره منابع و زیرساخت‌های شهری در اختیار نداریم، چگونه می‌توان برای توسعه شهرها تصمیم‌گیری کرد؟» مسعود پزشکیان با تأکید بر اهمیت سیاست‌گذاری مبتنی بر واقعیت‌های موجود کشور، افزود: «با مصوبات پیشنهادی مشکلی ندارم، اما باید بدانیم با توجه به ناترازی‌ها، سیاست‌های کلی ما در حوزه مسکن چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟ به عنوان مثال آیا می‌توان در تهران که کمبود آب دارد جمعیت جدید اضافه کرد؟» وی تأکید کرد، شورای‌عالی شهرسازی باید ابتدا محدوده‌های قابل توسعه در شهرها را مشخص کند و پس از آن درباره گسترش شهرها تصمیم‌گیری شود. به گفته رئیس‌جمهوری در نبود چنین نقشه‌ای نمی‌توان درباره بارگذاری‌های جدید در تهران یا سایر شهرها تصمیم درستی گرفت. اگر قرار است توسعه صورت بگیرد، باید پیشاپیش منابع و زیرساخت‌های لازم آن تأمین شود. رئیس‌جمهوری با انتقاد از ضعف داده‌های آماری در حوزه مسکن گفت: «اکنون آمار دقیقی از تعداد خانه‌های خالی یا مالکان آنان در کشور وجود ندارد. بدون حل این ضعف اطلاعاتی، امکان تصمیم‌گیری صحیح در حوزه مسکن وجود نخواهد داشت.»
وی با طرح این سؤال که «چرا کد ملی جغرافیایی هنوز در کشور اجرایی نشده و کاداستر هم کامل نشده است؟» از آمادگی دولت برای اختصاص زمین به دستگاه‌های اجرایی در سواحل جنوبی برای ساخت مسکن کارکنان خبر داد و تأکید کرد: «در شهرهای بزرگ بویژه تهران، به دلیل کمبود امکانات باید پیش از هر تصمیمی نسبت به تأمین زیرساخت‌ها اطمینان حاصل شود.» رئیس‌جمهوری درعین حال بر اهتمام ویژه دولت برای تأمین مسکن محرومان تأکید کرد و گفت: «دولت مصمم است با کمک خیرین و مشارکت مردمی، اقدامات ویژه‌ای برای دهک‌های پایین جامعه انجام دهد.»