به گزارش افق امروز در پژوهشی منتشر شده در نشریه علمی Astrophysical Journal Letters، تیمی از پژوهشگران مؤسسه نجوم دانشگاه کمبریج به سرپرستی پروفسور نیکو مادوسودان (Nikku Madhusudhan) اعلام کردند که در جو سیاره K2-18b دو گاز کشف کرده‌اند که در زمین تنها توسط میکروارگانیسم‌های زنده تولید می‌شوند: دی‌متیل‌سولفید (Dimethyl Sulfide – DMS) و دی‌متیل‌دی‌سولفید (Dimethyl Disulfide – DMDS).
کشف حیات فرازمینی در سیاره K2-18b
این سیاره که در فاصله‌ای حدود ۱۲۴ سال نوری از زمین و در صورت فلکی اسد قرار دارد، در دسته «سیارات هایسیان» (Hycean planets) طبقه‌بندی می‌شود. این نوع سیارات دارای اقیانوس‌هایی با پوشش هیدروژنی هستند و ممکن است محیطی مناسب برای میکروارگانیسم‌ها فراهم کنند. K2-18b تقریباً ۹ برابر زمین جرم دارد و در «منطقه قابل سکونت» ستاره‌اش قرار دارد؛ ناحیه‌ای که در آن امکان وجود آب مایع و در نتیجه شکل‌گیری حیات وجود دارد.
تلسکوپ جیمز وب چگونه این شواهد را یافت؟
تیم کمبریج از روش عبوری (Transit Method) برای تحلیل جو این سیاره استفاده کرد. در این روش، وقتی سیاره از مقابل ستاره‌اش عبور می‌کند، نور ستاره از جو سیاره عبور کرده و طیف آن تغییر می‌کند. این تغییرات، اطلاعات دقیقی درباره ترکیبات شیمیایی، دما و اندازه جو ارائه می‌دهد.
در سال ۲۰۲۳، همین گروه موفق به شناسایی متان و دی‌اکسیدکربن در جو K2-18b شده بود. اکنون، با بررسی طول‌موج‌های متفاوت، آنها با اطمینان ۹۹.۷٪ وجود گازهای DMS و DMDS را تأیید کرده‌اند؛ گازهایی که روی زمین فقط توسط موجودات زنده – به‌ویژه فیتوپلانکتون‌ها – تولید می‌شوند.
شواهدی قوی؛ اما با احتیاط علمی
اگرچه کشف این گازها بسیار مهم و هیجان‌انگیز است، اما دانشمندان جامعه علمی با احتیاط به آن می‌نگرند. ناتالی کابریل (Nathalie Cabrol)، مدیر مرکز کارل ساگان در مؤسسه SETI، هشدار داده است که داده‌های به‌دست‌آمده دارای ابهاماتی هستند. برای مثال، شباهت طیفی این دو گاز به‌قدری است که تلسکوپ نمی‌تواند آنها را به‌صورت دقیق از یکدیگر تفکیک کند.
استفن اشمیت (Stephen Schmidt) از دانشگاه جان هاپکینز نیز اشاره کرده که داده‌ها دارای نویز بالایی هستند و ممکن است ناشی از نوسانات آماری باشند. با اینکه تیم تحقیقاتی اعلام کرده احتمال خطای آماری تنها ۰.۳٪ است – که بسیار کمتر از سطح خطای معمول علمی (۰.۰۰۰۰۶٪) است – اما هنوز نیاز به بررسی‌های بیشتر وجود دارد.
آیا گازهای زیستی می‌توانند منشاء غیرزیستی داشته باشند؟
برخی از محققان نیز احتمال تولید این گازها به روش‌های غیرزیستی (Abiotic) را رد نمی‌کنند. برای نمونه، ترکیبات مشابهی در دنباله‌دارهای فاقد حیات یا در اقیانوس‌های ماگمایی نیز شناسایی شده‌اند. به همین دلیل، برای نتیجه‌گیری قطعی درباره منشأ زیستی DMS و DMDS باید داده‌های دقیق‌تری درباره ساختار سطحی و درونی سیاره K2-18b به دست آید.
آغاز عصری تازه در جستجوی حیات فرازمینی
پروفسور مادوسودان تأکید کرده که این یافته تنها آغاز راه است. به گفته او، برای اثبات نهایی وجود حیات، باید مشاهدات بیشتری با ابزارهای پیشرفته‌تر انجام گیرد. با این حال، این کشف می‌تواند نقطه عطفی در تلاش‌های انسان برای پاسخ به یکی از بزرگ‌ترین پرسش‌های تاریخ باشد: آیا ما در این جهان تنها هستیم؟