به گزارش افق امروز
گزارش حاضر با تکیه بر مطالعات تطبیقی، تجربه زنان موفق ایرانی و رویکرد تمدنی انقلاب اسلامی، مجموعهای از راهکارهای عملی برای رسانهها ارائه میدهد تا بتوانند تصویری واقعی، عقلانی و الهامبخش از زن مسلمان ایرانی خلق کنند. این متن برای ارائه در جشنوارههای حوزه رسانه، اندیشه، زن و خانواده تنظیم شده است.
۱. چارچوب مسأله؛ جنگ روایتها و مسئله زن
در جهان امروز، «زن» یکی از اصلیترین میدانهای جنگ روایتهاست. رسانههای غربی با تولید انبوه تصویرهای جذاب اما سطحی، تلاش میکنند هویت زن را به مصرف، زیبایی ابزاری، فردگرایی افراطی و آزادیهای ظاهری تقلیل دهند.
بیانات اخیر رهبر انقلاب، این روند را «فریب بزرگ رسانهای غرب» معرفی کرد؛ فریبی که با وجود ظاهر آزادیخواهانه، در عمل به تنهایی، استثمار و بحران خانواده انجامیده است.
این شرایط نمایش میدهد که بازتعریف «زن ایرانی» دیگر یک دغدغه فرهنگی معمولی نیست، بلکه اقدامی تمدنی و امنیتی است.
۲. نقد روایت غربی درباره زن؛ از آزادی تا استثمار پنهان
روایت غربی، زن را از جایگاه حقیقی خود دور میکند و بر سه محور اصلی قرار دارد:
۲-۱. کالاییسازی زن در رسانهها
صنعت مد، تبلیغات و سرگرمی، زن را به «ابژه جذابیت» تبدیل کرده و او را از هویت انسانی تهی میسازد.
۲-۲. فروپاشی خانواده بهعنوان پیامد روایت غربی
جوامع غربی امروز با کاهش شدید فرزندآوری، طلاق بالا و تنهایی مزمن زنان روبهرو هستند؛ نتیجه طبیعی روایتی که خانواده را مزاحم آزادی فردی معرفی کرده است.
۲-۳. تناقض آزادی ظاهری و فشار پنهان فرهنگی
زن غربی در ظاهر آزاد است اما در عمل زیر فشار استانداردهای زیبایی، رقابتهای اجتماعی، نگاههای ابزاری و سبک زندگی مصرفی گرفتار است.
۳. الگوی اسلامی–ایرانی زن؛ الگوی پیشرفتمحور، هویتساز و اخلاقی
در برابر روایت غرب، الگوی اسلامی–ایرانی زن بر چهار ستون استوار است:
۳-۱. کرامت ذاتی و انسانمحور
زن در اندیشه اسلامی، موجودی صاحب عقل، اختیار، مسئولیت و شایستگی است؛ نه ابزار لذت و نه موجود فرعی.
۳-۲. خانوادهمحوری همراه با نقشآفرینی اجتماعی
اسلام، نقش مادرانه و نقش اجتماعی را مقابل هم قرار نمیدهد؛ بلکه ترکیبی دقیق و متوازن میسازد که زن هم میتواند مادر باشد و هم مدیر، استاد دانشگاه، نخبه یا کارآفرین.
۳-۳. الگوی پیشرفت و علمآفرینی زنان ایرانی
حضور زنان در فناوریهای نو، پزشکی، نانو، هوافضا، هنر و فرهنگ، نشان میدهد که الگوی اسلامی–ایرانی زن با پیشرفت علمی کاملاً سازگار است.
۳-۴. پوشش و حجاب بهعنوان نماد استقلال فرهنگی
حجاب در این الگو نه محدودیت، بلکه نشانه عزت، انتخاب و مقاومت فرهنگی است؛ پاسخی به فشارهای رسانهای غرب و دفاع از هویت زن.
۴. نقشه راه رسانهها برای بازنمایی زن ایرانی
برای تحقق گفتمان «زن الگوی ایرانی–اسلامی» رسانهها باید رویکردهای زیر را اتخاذ کنند:
۴-۱. ساخت روایتهای جذاب با قهرمانهای واقعی زن ایرانی
زندگی زنان نخبه، مادران فعال، بانوان کارآفرین و زنان موفق میتواند بستر تولید مستند، فیلم کوتاه، سریال و محتوای دیجیتال باشد.
۴-۲. بازآفرینی شخصیت زن در داستان، درام و خبر
شخصیت زن باید هدفمند، خردمند، اثرگذار و الهامبخش باشد و نه تیپ تکراری احساسی یا قربانی.
۴-۳. برجستهسازی هویت ملی–دینی زن
رسانه باید زن را در پیوند با هویت ایرانی–اسلامی، سبک زندگی عفیفانه، نشاط اجتماعی و مسئولیتپذیری نشان دهد.
۴-۴. تقویت سواد رسانهای بانوان
توانمندسازی زنان در تحلیل و نقد روایتهای غربی موجب میشود جامعه کمتر تحت تأثیر جنگ رسانهای قرار گیرد.
۴-۵. استفاده از بیانات مقام معظم رهبری بهعنوان چارچوب نظری
سه محور اصلی بیانات ایشان میتواند ستون فقرات تولیدات رسانهای باشد:
- تقویت و تثبیت خانواده
- بازسازی هویت زن مسلمان
- معرفی پیشرفتهای واقعی زنان ایران
شایان ذکر اینکه ؛
گزارش حاضر نشان میدهد که روایت غربی از زن، با وجود ظاهر آزادیخواهانه، در عمل به بحران هویت و خانواده منتهی شده است.
در مقابل، الگوی اسلامی–ایرانی زن، مدلی پیشرفته، اخلاقی، خانوادهمحور و خردمندانه است که توانسته در چهار دهه اخیر زنان ایرانی را به نقشآفرینانی جدی در عرصههای علمی، فرهنگی و اجتماعی تبدیل کند. رسانهها باید با شجاعت و خلاقیت، این الگو را بازنمایی کنند و تصویری نوین، واقعی و الهامبخش از زن ایرانی بسازند.
این تحول روایی، شرط مهمی برای پیشبرد گفتمان تمدن نوین اسلامی و مقابله با جنگ رسانهای غرب است