به گزارش افق امروز
به نقل از خبرگزاری تسنیم، علی رضوانی زاده رئیس سابق انجمن کشت فراسرزمینی و رییس کمیسیون کشاورزی دوره دهم اتاق بازرگانی ایران در گفت و گو با تسنیم با اشاره به ظرفیت‌های گسترده همکاری کشاورزی میان ایران و پاکستان تأکید کرد: روابط تجاری دو کشور در حوزه کشاورزی تنها زمانی پایدار و راهبردی خواهد بود که از سطح تبادل فصلی و کوتاه‌مدت عبور کرده و به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک و کشاورزی قراردادی حرکت کند.
ارزیابی شما از حجم تجارت کشاورزی ایران و پاکستان و وضعیت فعلی همکاری‌ها چیست؟
رئیس سابق انجمن کشت فراسرزمینی: برای موضوع کشاورزی فراسرزمینی فراهم کردید. در رابطه با تجارت مشترک ایران و پاکستان، اعداد و ارقام خیلی دقیق نیست به دلیل واردات و صادرات غیررسمی از مسیر بازارچه‌ها. اما آمار دولتی‌ها می‌تواند به‌عنوان مبنا کافی باشد؛ وزیر کشاورزی اعلام کرده‌اند که حدود یک و سه دهم میلیارد دلار حجم تجارت محصولات کشاورزی ماست.
چه ظرفیت‌هایی برای توسعه همکاری میان دو کشور وجود دارد؟
رضوانی زاده: ما در پاکستان ظرفیت‌های خوبی داریم. در نشست اخیر نیز تقاضاهایی برای همکاری در تأمین بذر ذرت و سایر محصولات کشاورزی مطرح شد. از طرفی آمادگی وجود دارد که پاکستان تأمین‌کننده ذرت، گوشت و محصولات دیگر برای ایران باشد.
اما پایداری این همکاری‌ها چه شرایطی را می‌طلبد؟
رضوانی زاده: اگر این همکاری بخواهد پایدار باشد و فصلی و مقطعی نباشد، باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های مشترک حرکت کنیم. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی هم صادرات را تضمین می‌کند، هم واردات را و هم می‌تواند در یک نقشه راه چندین‌ساله استمرار فعالیت‌ها را رقم بزند. به‌جای فروش صرف بذر، می‌توان کشاورزی قراردادی و کشاورزی فراسرزمینی در پاکستان راه‌اندازی کرد؛ یعنی بذر، ماشین‌آلات، ادوات، کود، سم و دانش فنی را به اشتراک بگذاریم. این آورده ماست و علاوه بر فروش، حضور پایدار کنار فرایند تولید در مزارع پاکستان را محقق می‌کند.
تمرکز وزیر صنعت بر ایجاد بانک مشترک است، اما این باز هم اقتصاد را به سمت دولتی‌سازی می‌برد. بانک‌های دولتی می‌خواهند ورود کنند و سرمایه‌گذاری کنند، در حالی که نقش و بازیگری بخش خصوصی تعریف نشده است. همین الگو را می‌توان در بخش کشاورزی اجرا کرد؛ مثلاً ایجاد مزارع مشترک برای تولید برنج. ما می‌توانیم ارقام پرمحصول برنج ایرانی را که با ذائقه مردم سازگار است به پاکستان ببریم و آنجا کشت کنیم. از آب و اقلیم پاکستان استفاده شود، نیروی انسانی آن کشور به‌کار گرفته شود و در کنار آن ماشین‌آلات و ادوات ایرانی نیز حضور داشته باشند. حتی در حوزه هوشمندسازی مزارع نیز می‌توان همکاری کرد.
به نظر شما رویکرد درست برای همکاری‌های اقتصادی چیست؟
رئیس سابق انجمن کشت فراسرزمینی: باید به‌جای نگاه کوتاه‌مدت و مقطعی در صادرات و واردات، در راستای دیپلماسی اقتصادی پایدار رفتار کنیم. سرمایه‌گذاری‌های مشترک، رویکرد منطقی و درست است. علاوه بر این، می‌توان در حوزه سرمایه‌گذاری پاکستانی‌ها در صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات در ایران نیز تسهیل‌گری کرد. این کار هم مشتری ثابت و پایدار برای محصولات ما ایجاد می‌کند و هم تعادل در تراز تجاری و سرمایه‌گذاری را حفظ خواهد کرد.
درباره موضوع حمل‌ونقل و صادرات تراکتور چه نظری دارید؟
رضوانی زاده: موضوع حمل‌ونقل و صادرات تراکتور بسیار مورد توجه قرار گرفته است، اما من فکر می‌کنم در بحث تراکتور نتوانیم خیلی موفق باشیم. دلیلش این است که پاکستانی‌ها کارخانه تراکتورسازی معتبر ندارند، ولی با روش‌های سنتی و غیر استاندارد حجم قابل‌توجهی محصول تولید می‌کنند که نیاز ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیون نفر را تأمین می‌کند و حتی مازاد صادراتی هم دارند. شما برند خاصی در تراکتورسازی پاکستان نمی‌بینید.
حجم تجارت ۳ میلیارد دلاری با پاکستان در کوتاه مدت دست یافتنی است
ارزیابی شما از هدف‌گذاری سه میلیارد دلاری تجارت چیست؟
رضوانی زاده: وزیر گفته‌اند که حجم تجارت می‌تواند به سه میلیارد دلار برسد. به نظر من، اگر برنامه‌ریزی درستی انجام شود، این رقم در کوتاه‌مدت هم دست‌یافتنی است و نیازی به برنامه بلندمدت ندارد.
این شدنی هست به شرطی که یک تقسیم کار بر اساس نقشه راه شفاف و مصور اتفاق بیفتد. قرار نیست این تقسیم‌نامه و مسئولیت‌ها رسانه‌ای شود، اما بازیگرانی که در پاکستان فعالیت می‌کنند یا بازیگران پاکستانی که در ایران حضور دارند، باید با اولویت سرمایه‌گذاری پای کار بیایند.
در حوزه دامپروری چه ظرفیت‌هایی وجود دارد؟
رضوانی زاده: ما می‌توانیم به‌جای واردات گوشت از مناطق دوردست، در پاکستان از نژادهای محلی مانند برهمن استفاده کنیم. با توجه به ظرفیت علمی ایران در حوزه تکثیر و لقاح مصنوعی، می‌توان به سرعت این نژادها را توسعه داد و بخش عمده‌ای از نیاز پروتئینی کشور را تأمین کرد. کشاورزی فراسرزمینی در پاکستان ظرفیت بزرگی است؛ به جای اینکه صرفاً خریدار و واردکننده باشیم، می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم.
هنر مذاکره‌کننده این است که به‌جای انتقال پول نقد، روی محصولات شیمیایی، کود شیمیایی و نهاده‌های کشاورزی صادرات انجام دهد. اما این صادرات صرفاً فروش نیست، بلکه به‌عنوان آورده برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. این کار یک بازار دائمی برای کودهای شیمیایی و نهاده‌های کشاورزی ایران ایجاد می‌کند. چنین سرمایه‌گذاری‌هایی ظرف سه تا پنج سال مستهلک می‌شوند و حاشیه سود ۲۰ تا ۳۵ درصدی دارند که بسیار ارزشمند است.
درباره موضوع تهاتر چه دیدگاهی دارید؟
رضوانی فر: پاکستان سالانه بیش از ۵۰۰ هزار تن سیب تولید می‌کند که یک‌پنجم تولید ایران است، اما جمعیتش سه برابر ایران است. این یعنی اگر پاکستانی‌ها به میزان سرانه ایرانی‌ها سیب مصرف کنند، ظرفیت بازاری ۱۵ برابر فعلی ایجاد می‌شود. بهترین راهکار این است که بانک یا شرکت سرمایه‌گذاری مشترک ایران و پاکستان، سیب کشاورزان ایرانی را خریداری کرده و منابع حاصل از فروش آن در پاکستان را به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌هایی مثل خط آهن یا بخش‌های دیگر اختصاص دهد.
به موضوع انرژی و خط لوله گاز هم اشاره داشتید. کمی بیشتر توضیح دهید.
رضوانی فر:: نکته‌ای که کمتر در رسانه‌ها دیده شد، موضوع صادرات گاز ایران و خط گاز صلح یا همان «صلح سبز» است. می‌توان با پاکستان توافق کرد که هزینه گاز مصرفی را بپردازد و ما سرمایه‌گذاری لازم را در این کشور انجام دهیم. این رویکرد می‌تواند گازی را که در میدان‌های مشترک هدر می‌رود یا برداشت نمی‌شود، به سرمایه‌گذاری در پاکستان تبدیل کند؛ از حمل‌ونقل و لجستیک گرفته تا صنایع تبدیلی، کشاورزی و دامپروری‌های بزرگ. این روند می‌تواند امنیت غذایی دو کشور را تضمین کند.
به تفاهمنامه‌های اخیر ایران و پاکستان هم اشاره کردید. چه پیشنهادی در این زمینه دارید؟
رضوانی فر: اگر واقعاً اراده‌ای وجود داشته باشد، به‌ویژه در وزارت راه که متولی اصلی این موضوع است، پیشنهاد من این است که شما به‌عنوان یک رسانه حرفه‌ای پیگیری کنید تا ۱۲ بند تفاهمنامه‌ای که در سفر اخیر رئیس‌جمهور به پاکستان امضا شد و همچنین پروتکل ۱۷گانه‌ای که وزیر جهاد کشاورزی مطرح کردند، فهرست شود و برای هر بند آن متولی و مسئول مشخص شود. به‌ویژه در بخش‌های مرتبط با کشاورزی، با توجه به اینکه در نوامبر امسال نمایشگاه کشاورزی پاکستان (اکسپو کشاورزی) برگزار خواهد شد، این موضوعات باید به‌طور جدی دنبال شوند.
اهمیت نمایشگاه پاکستان برای اقتصاد ایران و فعالان بخش خصوصی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رضوانی فر: این نمایشگاه می‌تواند یک فرصت بسیار مهم برای حضور هدفمند و قدرتمند بخش خصوصی و فعالین اقتصادی ایران باشد. کسانی که علاقمند به حضور و همکاری با پاکستان هستند، از طریق این رویداد می‌توانند مشارکت مؤثری داشته باشند.
همین نمایشگاه به نظر من می‌تواند فرصت جهش صادرات یا حتی جهش در تراز تجاری مثبت را برای کشور ما به همراه داشته باشد. اگر برنامه‌ریزی درستی انجام شود، این حضور می‌تواند نقطه عطفی در روابط تجاری ایران و پاکستان باشد.