نمایشگاهی به وسعت یک جهان

نمایشگاه کتاب مسقط در بیست و نهمین دوره میزبان ۶۴۷ ناشر و بنگاه نشر از ۳۵ کشور جهان است و بیش از ۶۸۱ هزار عنوان کتاب در آن عرضه شد که بیش از ۵۲ عنوان کتاب چاپ اول است. شعار نمایشگاه کتاب مسقط در بیست و نهمین دوره تنوع فرهنگی و غنای تمدن‌ها/ culture diversity and the richness if civilization است.

این نمایشگاه در روز اول میزبان امیر شارجه بود که برای رونمایی و امضای آخرین اثر خود یعنی «تاریخ حضور پرتغالی‌ها در دریای عمان» در نمایشگاه حاضر شده بود و دیدار کوتاهی هم از نمایشگاه داشت، به غرفه انتشارات خود (انتشارات قاسمی) و شارجه هم سری زد.
روز دوم نیز نسبتا روز پرخبری بود و حضور سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در نمایشگاه برای رونمایی از نسخه عربی کتابش یعنی «قدرت مذاکره» در غرفه انتشارات لوبان و همراهی دو وزیر عمانی با وی یعنی وزیر امور خارجه و وزیر امور اطلاع‌رسانی این کشور باز هم خبرنگاران و عکاسان خبری زیادی را به این نمایشگاه آورد.

جانمایی همه ناشران در یک سالن

مرکز همایش‌ها و نمایشگاه‌های عمان چند سالن بزرگ دارد ولی همه ناشران در سالن اصلی جانمایی شده‌اند و سالن‌های جنبی محل برگزاری نشست‌ها یا استقرار غرفه‌های وزارتخانه‌های مختلف عمانی است.

دکور همه غرفه‌ها تقریبا شبیه یکدیگر و ساده است مگر غرفه‌های برخی کشورها که برای دکور هزینه زیادتری کرده‌اند. اگر یک یا چند بار کامل در این سالن بگردیم، متوجه می‌شویم ناشران غیرعربی بسیار محدود و شاید یه اندازه انگشتان یک دست و آنهم فقط چند ناشر انگلیسی باشند؛ بقیه از کشورهای مختلف عربی هستند و البته حضور برخی کشورها مانند لبنان، مصر، اردن و سوریه پررنگ‌تر و قوی‌تر است. برخی کشورها نیز مانند آلمان، فرانسه، سودان و برونئی در حد یک غرفه و معرفی این کشور توسط سفارتخانه‌های مستقر در مسقط در نمایشگاه حضور دارند.

ایران نیز با ۵ ناشر خصوصی در نمایشگاه حاضر شده است و البته یک غرفه هم خانه کتاب و ادبیات ایران در نمایشگاه دارد که این غرفه‌ها بیشتر به دلیل تبادل غرفه با کشور میزبان در نمایشگاه کتاب تهران به ایران داده می‌شود.
جای خالی بخشی برای کتاب‌های صوتی، کتاب‌های پی دی اف و الکترونیکی دیده می شود و در نمایشگاه فقط با کتاب به شکل سنتی آن روبرو می شویم.

گاهی اصلا سود نمی‌کنیم

نماینده انتشارات آموزشی بیگ بن مستقر در لندن که از ۱۵ سال گذشته مرتب به این نمایشگاه می‌آید در مورد این نمایشگاه گفت: ما برای کودکان از نوزادان تا ۸ ساله کتاب آموزشی چاپ می کنیم‌.

پتروس ادامه داد: من قبلا در دبی کار می کردم و از آن زمان همیشه در این نمایشگاه حاضر می‌شدم، مردم عمان مهمان دوست هستند و نمایشگاه از نظر برنامه ریزی بسیار خوب است.

وی در مورد فروش در این نمایشگاه گفت: گاهی ما اصلا سود نمی‌کنیم و گاهی حتی ضرر می‌کنیم ولی ترجیح می‌دهیم همیشه در این نمایشگاه حاضر باشیم.

پتروس در مقایسه این نمایشگاه در میان نمایشگاه های دیگر کشورهای عربی گفت: از جهت برنامه ریزی و برخورد مدیران و مسئولان همچنین بازدیدکنندگان یکی از ۳ نمایشگاه عالی در دنیای عرب است.

دومین نمایشگاه کتاب در دنیای عرب

کارگزار شرکت مریک (middle east readers information centre) که برای سومین بار در این نمایشگاه شرکت کرده است، در مورد آن گفت یکی از نمایشگاه های خوب در خاورمیانه است و فقط شاید بعد از نمایشگاه شارجه دومین نمایشگاه باشد. مدیران طرح های خوبی برای مشارکت‌کنندگان دارند، برای نمونه آنها یک شماره حساب بانک داخلی و ویزای مخصوص برای آنها طراحی کرده‌اند.

معتضد صالح ادامه داد: برگزارکنندگان نمایشگاه همچنین از جهت کرایه حمل بار و گمرک بسیار کمک کرده اند و معمولا مشتری های خوبی در این نمایشگاه هستند.

وی در مقایسه نمایشگاه های مسقط، ابوظبی و شارجه گفت: احتمالا بزرگ ترین نمایشگاه کتاب منطقه نمایشگاه کتاب شارجه و بعد از آن نمایشگاه کتاب مسقط است. همچنین دو کنفرانس مهم نیز در زمان نمایشگاه دارند و کارشناسان و نویسندگان و متخصصان و افراد دانشگاهی در این نمایشگاه شرکت می کنند.

صالح همچنین در مقایسه نمایشگاه مسقط با نمایشگاه های کتاب فرانکفورت و لندن گفت: نمایشگاه کتاب فرانکفورت برای فروش کتاب نیست و فقط کتاب در آن عرضه می‌شود و بنگاه‌های نشر و توزیع‌کنندگان در آن با هم نشست دارند. اما این نمایشگاه برای فروش است. در نمایشگاه‌های کتاب، فروش و عرضه همزمان مهم است و باید به هر دو موضوع توجه کرد.

عرضه داستان و ادبیات برای مردم عادی

خالد الحنایی نویسنده عمانی در مورد نمایشگاه گفت: کتاب‌های خوب و زیادی در نمایشگاه عرضه شده و تقریبا ۷۰ درصد کتاب ها جدید است.

وی که عضو انجمن نویسندگان عمان است در مورد آثار عمانی اظهار داشت: آنچه داستان و ادبیات عمان را جذاب می کند، توجه به اخلاق و اصول بشری است و اینکه تنوع فرهنگی کشورها را منعکس می کند.

الحنایی در مورد اینکه بیشتر ناشران در این نمایشگاه از کشورهای عربی هستند، گفت: بیشتر مخاطبان این نمایشگاه فقط به عربی صحبت می کنند و به همین دلیل ناشرانی که کتاب هایی به زبان دیگر دارند، زیاد در این نمایشگاه شرکت نمی کنند. ضمن اینکه بیشتر کتاب‌ها هم کتاب‌هایی برای مردم عادی است و نه کتاب‌های دانشگاهی یا تخصصی خیلی خاص.

ناشران ایرانی؛ راضی و ناراضی

احمد درویشی از ناشران ایرانی که بیشتر با کتاب‌های نفیس قرآن یا نهج البلاغه در این نمایشگاه شرکت کرده نیز در مورد نمایشگاه کتاب مسقط گفت: از ۱۵ سال قبل در این نمایشگاه شرکت می‌کنیم، این نمایشگاه برای ما سود زیادی ندارد ولی نمی خواهیم فرصت حضور در این نمایشگاه را از دست بدهیم.

وی در مورد حمایت‌های دولتی برای شرکت‌ در این نمایشگاه ادامه داد: حمایتی از ما نمی شود، عمان کشور گرانی است. هزینه‌های اقامت، غرفه، ارسال کتاب و رفت و آمد بسیار گران است. از طرف دیگر در این نمایشگاه فقط کتاب‌های خاصی فروش می رود، زبان اول که عربی است و این کتاب‌ها خوب فروش می روند که ناشران ایرانی کمتر دارند.

درویشی تاکید کرد: شرکت ناشران خصوصی در این نمایشگاه بسیار دشوار است تنها هزینه‌های غرفه ۴۵۰ ریال عمانی (۱۲۰۰ دلار) است. از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌خواهیم برای حضور ناشران ایرانی خصوصی کمک کنند.

هزینه ها تفاوت زیادی ندارد

ناشر ایرانی دیگری که برای دومین بار در این نمایشگاه شرکت کرده است گفت: ما کتاب های تخصصی در فلسفه، ادبیات، حدیث و حدود ۵۰۰ عنوان کتاب از مولفان شیعه ایرانی، لبنان، سوریه، حاشیه خلیج فارس و غیره کتاب چاپ می کنیم.

زین العابدین در مورد هزینه‌های شرکت در نمایشگاه گفت ما سال گذشته هم در نمایشگاه کتاب نجف شرکت کردیم و از جهت هزینه زیاد هم تفاوتی نداشت.

وی در مقایسه با نمایشگاه کشورهای دیگر عربی گفت ما در نمایشگاه‌های کشورهای دیگر عربی مانند قاهره یا شارجه شرکت نکرده ایم؛ زیرا حساسیت هایی در این زمینه وجود دارد.

وی با ۷۰ عنوان کتاب چاپ سال جاری و سال گذشته در موضوعات ادبیات، فلسفه، رمان، تاریخ در این نمایشگاه شرکت کرده است.

نمایشگاه کتاب عمان که از روز چهارم اردیبهشت آغاز به کار کرده است، چهاردهم اردیبهشت به کار خود پایان می‌دهد. همزمان با نمایشگاه کتاب ۳۳ نشست‌ تبادل فرهنگی مختلف با حضور نویسندگان و مترجمان به‌ویژه مترجمان غربی از زبان عربی در حال برگزاری است. همچنان برپایی روزهای فرهنگی عربستان یکی دیگر از رویدادهای این نمایشگاه یا مشارکت فعالان عمانی و حضور برجسته کارشناسان و کنشگران فرهنگی عربستان سعودی است.