به گزارش افق امروز در حالی که رئیس‌جمهور از افزایش ۴۰ درصدی بودجه عمرانی خبر داد، جدیدترین اطلاعات مرکز آمار در شهریور ماه جاری نشان می‌دهد که تورم، ارزش پول ایران را در یک سال گذشته ۳۴ درصد کاهش داده است. برای سال آینده، بودجه عمرانی کشور به ۵۶۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد که ۱۲.۲ درصد از منابع بودجه عمومی، به جز منابع هدف‌مندی و نفت تخصیص‌یافته به نیروهای مسلح را شامل می‌شود. بررسی سهم بودجه عمرانی از کل منابع عمومی دولت نشان می‌دهد که اگر بودجه سال ۱۳۹۸ وجود نداشت، بودجه سال آینده کمترین سهم منابع عمرانی از کل را در دو دهه اخیر به خود اختصاص می‌داد.
مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی، در خصوص برخی موضوعات مطرح شده درباره بودجه ۱۴۰۴ و اینکه همچنان انقباضی و تورمی است، به «راهبرد معاصر» گفت: یکی از مسائلی که همواره در ابتدای ارائه بودجه از سوی رئیس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شود، توجه به کسری بودجه سال آینده است. نکته اینجاست که وقتی بودجه ارائه می‌شود، به نظر نمی‌رسد کسری داشته باشد، اما در عمل کسری به وجود می‌آید؛ به این معنا که دولت‌ها بودجه را به صورت متوازن تنظیم می‌کنند، اما در واقع زمانی که درآمدها محقق نمی‌شوند، با کسری بودجه مواجه می‌شوند.
وی ادامه داد: بودجه سال ۱۴۰۴ نیز با کسری مواجه خواهد بود، که ممکن است به مراتب بیشتر از کسری ۳۰۰ هزار میلیارد تومانی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرده، باشد، در حالی که دولتمردان به ارقام بالاتر از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان اعتقاد دارند.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: تنش‌های نظامی و سیاسی و احتمال افزایش تحریم‌ها در صورت بروز برخی تحولات انتخاباتی در آمریکا، از جمله نگرانی‌هایی است که مردم را نسبت به تحقق درآمدها و افزایش کسری بودجه در سال ۱۴۰۴ نگران کرده است. افقه گفت: بزرگ بودن دولت و خوش‌بینی نسبت به درآمدها یکی از مشکلات در نوشتن و هزینه‌کرد بودجه است، زیرا بسیاری از درآمدهای پیش‌بینی‌شده در بودجه محقق نمی‌شوند و با توجه به عدم وجود جایگزینی برای درآمد نفت در شرایط افزایش تحریم‌ها، نگرانی‌ها در خصوص تحقق درآمدها افزایش می‌یابد.
وی تأکید کرد: با توجه به اینکه افق حل تحریم‌ها همچنان روشن نیست و تنش‌های منطقه‌ای افزایش یافته و رژیم صهیونیستی تمایلی به توقف جنگ و آتش‌بس ندارد، مشخص نیست که درآمدهای پیش‌بینی‌شده در صادرات نفتی و غیرنفتی به چه میزان محقق خواهد شد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اگر منابع مورد نظر محقق نشود، دولت ناچار خواهد بود از بودجه عمرانی یا بودجه‌های مرتبط با حمایت‌های اجتماعی برای تأمین نیاز مالی سایر بخش‌ها استفاده کند، بنابراین نمی‌توان به افزایش ۴۰ درصدی بودجه عمرانی در صورت عدم کاهش تنش‌های منطقه‌ای و رفع نشدن تحریم‌ها چندان امیدوار بود.
افقه در خصوص افزایش نرخ بنزین هشدار داد و گفت: رئیس‌جمهور در مورد هزینه تمام‌شده بنزین به ازای هر لیتر ۸ هزار تومان صحبت کرده است؛ با توجه به اینکه نرخ بنزین در ایران واقعی نیست و این گفته دولت صحیح است، اما تصمیم‌گیری در این زمینه باید با توجه به شرایط روز جامعه و واقعیت‌های اقتصادی و معیشتی مردم انجام شود.
وی افزود: برای کاهش کسری بودجه یا هر موضوع دیگری نباید ناگهان شوکی به نرخ بنزین یا ارز نیمایی وارد کرد، زیرا این شوک می‌تواند آسیب جدی و خطرناکی به بدنه ضعیف اقتصاد کشور وارد کند که مناسب نیست.
این کارشناس اقتصادی در مورد ناکارآمدی افزایش یارانه‌های نقدی پس از اصلاح نرخ بنزین گفت: حتی اگر بتوان با افزایش یارانه نقدی به دنبال افزایش نرخ بنزین بود و مابه‌التفاوت را به حساب سرپرستان خانوار واریز کرد، با توجه به تجربیات گذشته در افزایش یارانه‌ها، نتیجه‌گیری می‌شود که در شرایط تنش‌های نظامی منطقه و وضعیت اقتصادی داخلی، نباید نرخ بنزین یا ارز افزایش یابد.
افقه گفت: حتی اگر فرض کنیم که شوکی به اقتصاد پس از افزایش نرخ ارز و بنزین وارد نشود، باز هم کسری بودجه قابل توجهی خواهیم داشت، بنابراین بسیاری از درآمدها قابل تحقق نیستند. همچنین باید دید که قیمت هر بشکه نفت و تسعیر نرخ ارز به ریال که احتمالاً به نرخ بازار آزاد تعیین می‌شود، چگونه خواهد بود.
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: تمام موارد مطرح‌شده، تورم‌زا هستند و به افزایش قیمت سایر کالاها منجر می‌شوند؛ حتی شایعات مربوط به افزایش قیمت ارز، بنزین و کسری بودجه، زمینه‌ساز افزایش قیمت‌ها خواهد بود.
افقه با تأکید بر لزوم عملیاتی کردن وعده‌های جذاب بودجه عمرانی گفت: سال‌هاست که بودجه عمرانی ضعیف شده و به نوعی رها شده است، به این معنا که هر زمان که بودجه با کسری مواجه می‌شود، تا حد امکان به سراغ بودجه عمرانی می‌روند. در صورت رفع مشکلات تحریم‌ها و برخی تحولات دیگر، می‌توان به اجرایی شدن بندهای عمرانی بودجه ۱۴۰۴ امیدوار بود.