به گزارش افق امروز
به نقل روابط عمومی واحد یزذ، دکتر رجاییفر در سخنرانی خود با اشاره به ریشهشناسی نام یزد گفت: واژه «یزد» برگرفته از «ایزد» به معنای خداوند و ستایش است و همین مفهوم تقدس، از دیرباز با هویت این شهر گره خورده است.
دو روایت تاریخی از نامگذاری یزد
به گفته وی، درباره شکلگیری شهر یزد دو دیدگاه تاریخی وجود دارد. نخست، روایتی که به حدود ۱۵۰۰ سال پیش و دوران یزدگرد سوم بازمیگردد؛ زمانی که به دستور او، شهری به نام «یزدانگرد» در حاشیه کویر ساخته شد تا در صورت ناامنی، پناهگاهی امن برای مردم و آیینهایشان باشد. به مرور زمان، این نام کوتاه شده و «یزد» از آن باقی مانده است.
دیدگاه دوم، قدمت شهر را به بیش از ۲۵۰۰ سال پیش و دوران حمله اسکندر مقدونی نسبت میدهد؛ زمانی که شهری با نام «کَس» (واژهای یونانی به معنای زندان کوچک) شکل گرفت. با این حال، شواهد باستانشناسی از جمله سنگنگارهها و آثار غارنشینی در منطقه مهریز و کوههای ارنان نشان میدهد که قدمت شهرنشینی در این منطقه به حدود ۴۰۰۰ سال پیش بازمیگردد.
یزد؛ شهر زنده تاریخ
دکتر رجاییفر تأکید کرد: یزد صرفاً یک بافت تاریخی نیست، بلکه شهری زنده است که تاریخ در آن جریان دارد. همین ویژگی سبب شد پرونده یزد نه بهعنوان «بافت تاریخی»، بلکه بهعنوان «شهر تاریخی زنده» برای ثبت جهانی ارائه شود.
وی با اشاره به حضور ارزیاب یونسکو در یزد گفت: «خانم ماریانا کوریا» در جریان بازدید خود اعلام کرد که یزد شهری است که در آن میتوان در دل تاریخ قدم زد؛ شهری متفاوت با تمام نمونههایی که پیش از آن دیده بود.
همزیستی ادیان؛ شاخصهای کمنظیر
از ویژگیهای برجسته یزد، همزیستی مسالمتآمیز ادیان است؛ بهگونهای که مسجد، کنیسه یهودیان، کلیسا و آتشکده زرتشتیان در فاصلهای کمتر از یک کیلومتر از یکدیگر قرار دارند. این همزیستی چند صد ساله، بدون تنش و تعارض، یکی از مهمترین عوامل جلب توجه کارشناسان یونسکو بوده است.
معماری هوشمندانه در دل کویر
معماری یزد بازتابی از خرد زیستی مردم کویر است. خانههای خشتی و درونگرا، کوچههای باریک و پیچدرپیچ، ساباطها، بادگیرها و قناتها، همگی راهکارهایی هوشمندانه برای مقابله با گرما، کمآبی و گردوغبار هستند.
به گفته این استاد حوزه میراث فرهنگی، خشت خام، کاهگل و آجر پخته از ماندگارترین مصالح معماری کویریاند و هنوز هم اصالت آنها در بافت تاریخی یزد حفظ شده است.
یزد؛ چهارراه تبادل فرهنگی و اقتصادی
یزد در مرکز فلات ایران و در مسیر یکی از شاهراههای اصلی جاده ابریشم (مسیر ری به کرمان) قرار داشته و همین موقعیت جغرافیایی، آن را به کانونی مهم برای تبادل فرهنگی، اقتصادی و فکری تبدیل کرده است. ساخت صدها کاروانسرا در دوره صفوی، بهویژه به دستور شاهعباس، گواهی بر نقش محوری یزد در شبکه تجارت جهانی آن دوران است.
چرا یزد ثبت جهانی شد؟
شهر یزد در ۸ تیرماه ۱۳۹۶ (۲۰۱۷ میلادی) بر اساس معیارهای ۳، ۴ و ۵ یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شد. این ثبت به دلیل «ارزش جهانی برجسته»، «الگوی منحصربهفرد سکونت انسان در اقلیم خشک» و «تداوم شیوههای سنتی زندگی» صورت گرفت.
نکته قابل توجه آن است که پرونده یزد از معدود پروندههایی بود که بدون هیچ رأی مخالفی به تصویب رسید؛ اتفاقی کمسابقه در تاریخ ثبتهای جهانی یونسکو.
تأکید بر اصالت و تمامیت
یونسکو در پرونده ثبت یزد، دو اصل مهم را برجسته دانست:
• اصالت؛ حفظ مصالح سنتی مانند خشت، گل و کاهگل
• تمامیت؛ حفظ یکپارچگی بافت تاریخی و جلوگیری از تخریب ساختار سنتی شهر
در مجموع، یزد نمونهای درخشان از شهری است که در آن سنت و زندگی معاصر در کنار هم تداوم یافتهاند؛ شهری که تاریخ، فرهنگ، مدارا و خلاقیت انسانی را در دل کویر به نمایش گذاشته و شایسته توجه ملی و بینالمللی است.