به گزارش افق امروز : به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان، نشست تخصصی روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی باهدف افزایش آگاهی و جلب‌توجه جامعه به اهمیت شناخت و حفاظت از میراث تاریخی در معرض خطر، امروز یک‌شنبه ۳۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۴ در پردیس دانشگاه گلستان در شهرستان گرگان برگزار شد.
این نشست با حضور مهندس فریدون فعالی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گلستان، دکتر محمد فرخ‌زاد معاون پژوهشی دانشگاه گلستان، حمید عمرانی‌رکاوندی معاون میراث‌فرهنگی استان، جمعی از اساتید دانشگاه، دانشجویان، کارشناسان و علاقه‌مندان به حوزه میراث برگزار شد. محور این برنامه، شعار جهانی ایکوموس با عنوان «میراث در معرض تهدید: آمادگی و یادگیری در برابر بلایا و درگیری‌ها» بود.
دانشگاه، محور آموزش و مشارکت در حفاظت از میراث
مهندس فریدون فعالی با اشاره به اهمیت نقش دانشگاه‌ها و آموزش در حفظ میراث‌فرهنگی گفت: امیدواریم با ظرفیتی که دانشگاه دارد و دانشجوهای بسیار خوبی که تربیت می‌کند، بتوانیم برای حفاظت از میراث‌فرهنگی که پایه و اساس تاریخ و تمدن ماست، گام برداریم.
او تأکید کرد: ما بر این باوریم که حفاظت از میراث‌فرهنگی وظیفه یک سازمان و یک دستگاه خاص نیست. اگر به این باور نرسیم که همه ما در قبال حفظ میراث تاریخی مسئول هستیم، نمی‌توانیم ارزش این آثار را درک و حفظ کنیم.
لزوم ارتقای «سواد میراثی»
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان با اشاره به‌ضرورت آموزش عمومی حوزه حفاظت و حراست از آثار و ابنیه تاریخی، افزود: اگر می‌خواهیم بحث همگانی کردن میراث‌فرهنگی را جدی بگیریم، باید سواد میراثی را بالا ببریم. متاسفانه هنوز سواد میراثی در جامعه ما نهادینه نشده است.
او همچنین به نقش آموزش در این زمینه اشاره کرد و افزود: از دانش آموزان گرفته تا جوامع محلی باید آموزش‌های لازم را ببینند. باید فرهنگ مراقبت از آثار تاریخی را عمومی کنیم. یک اثر تاریخی فقط به خاطر ارزش معماری یا رویدادی که در آن اتفاق افتاده ثبت می‌شود، اما مراقبت از آن نیازمند همکاری همگانی است.
مهندس فعالی خاطرنشان کرد: برای حفاظت و حراست از بناهای تاریخی، نیازمند منابع مالی هستیم. اما انتظار دریافت همه این منابع از دولت واقع‌بینانه نیست. در راستای مسئولیت اجتماعی، صنایع و شرکت‌های خصوصی و همچنین خیران استان می توانند برای حفاظت از میراث‌فرهنگی وارد میدان شوند. در حوزه میراث‌فرهنگی در مناطق محروم ظرفیت‌هایی داریم که می‌توانند این خیران و شرکت های اقتصادی کمک کنند.
او با تأکید بر اهمیت نشست‌های علمی در دانشگاه‌ها گفت: امیدوارم نشست امروز بتواند دریچه‌ای نو برای سیاست‌گذاری، پژوهش و اقدام در مسیر حفاظت هوشمندانه از آثار تاریخی باشد. مشارکت دانشگاه می‌تواند دستاوردهای بسیار باارزشی در حوزه تاریخی و تمدنی استان گلستان رقم بزند.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان بیان کرد: آموزش، فرهنگ‌سازی و همکاری دانشگاه‌ها می‌تواند فصل تازه‌ای در حفاظت از میراث‌فرهنگی و تمدنی گلستان رقم بزند.
دانشگاه‌ها پیش‌قراول آگاهی‌بخشی و پیش‌بینی بحران‌ها
معاون پژوهشی دانشگاه گلستان در نشست روز جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی با تأکید بر اهمیت جهانی حفاظت از آثار تاریخی گفت: متأسفانه اتفاقاتی که در دهه‌های اخیر در سراسر دنیا رخ‌داده، باعث شده بخش عمده‌ای از میراث تاریخی کشورها و تمدن‌ها در معرض تهدید قرار گیرد.
دکتر محمد فرخ‌زاد با اشاره به عوامل متنوع این تهدیدات افزود: بخشی از این آسیب‌ها ناشی از تغییرات اقلیمی و بحران‌های طبیعی است، اما بخش عمده آن، پیامدهای مستقیم انسانی نظیر جنگ‌ها و شکل‌گیری گروه‌های افراطی و تروریستی است.
او با اشاره به شعار امسال ایکوموس با عنوان «میراث در معرض تهدید: آمادگی و یادگیری در برابر بلایا و درگیری‌ها» افزود: هدف این شعار، جلب توجه جهانیان به‌ضرورت حفاظت از آثار تاریخی به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از تمدن بشری است؛ زیرا روح هویت فرهنگی هر ملت، در دل این آثار نهفته است.
معاون پژوهشی دانشگاه گلستان نبود آگاهی کافی را یکی از چالش‌های اساسی دانست و تصریح کرد: بسیاری از آسیب‌هایی که میراث تاریخی متحمل می‌شود، به دلیل عدم آگاهی جوامع محلی، مسئولان و حتی برخی نهادهای دولتی است. در این میان، جامعه دانشگاهی به‌عنوان مجموعه‌ای آگاه، متخصص و دارای صلاحیت می‌تواند نقش مهمی در انتقال آگاهی و فرهنگ‌سازی ایفا کند.
او همچنین خواستار تقویت همکاری میان دانشگاه و نهادهای مرتبط شد و گفت: همکاری میان دانشگاه، نهادهای دولتی و سازمان‌های غیردولتی می‌تواند گام مؤثری برای صیانت علمی‌تر و فناورانه‌تر از آثار تاریخی باشد.
فرخ‌زاد در پایان از برنامه‌ریزی دانشگاه گلستان برای برگزاری یک همایش ملی در سال آینده خبر داد و گفت: ما در صدد برگزاری همایشی ملی با موضوع تخصصی تمدن، هنر و معماری در دشت گرگان هستیم و امیدواریم اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان نیز در این مسیر با ما همکاری مؤثر داشته باشد.
در ادامه نشست، سه مقاله تخصصی در حوزه تهدیدات سیلاب بر بناهای تاریخی ارائه شد.
دکتر آرش امینی، استادیار دانشگاه جامع گلستان، با ارائه مقاله‌ای با محوریت بیمه سیلاب و کاربرد آن در بناهای تاریخی، به تاریخچه بیمه در سطح ملی و بین‌المللی، راهبردهای مقابله با سیلاب، مدیریت بحران، ایجاد بانک داده‌های تاریخی سیل و سامانه‌های پایش اشاره کرد.
دکتر نادر جندقی، استادیار دانشگاه گنبدکاووس، در موضوع تأثیرات سیل بر ابنیه تاریخی و راهکارهای کاهش خطرات آن، به تعریف بلایای طبیعی، انواع سیلاب، خسارات وارده، تأثیرات آن بر زیبایی‌شناسی آثار تاریخی و راهکارهای حفاظت از آن‌ها پرداخت.
دکتر حامد رضایی، دانشیار دانشگاه جامع گلستان، با تمرکز بر پهنه‌بندی خطر سیلاب در بناهای تاریخی با تأکید بر استان گلستان، به بررسی نقشه‌های خطرپذیری، نحوه شناخت ناهنجاری‌های زمین، مطالعات پهنه‌بندی سیلاب و لزوم توجه به آثار تاریخی در این نقشه‌ها پرداخت.
