به گفته کارشناسان استفاده از مجازات حبس در مورد برخی جرایم تاثیر چندانی را در اصلاح و بازپروری زندانیان نداشته است. برخی زندانیان فاقد سابقه کیفری با قرارگیری در محیط زندان نه تنها اصلاح نمی‌شوند بلکه در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. وجود مجرمان حرفه‌ای در زندان‌ها باعث می‌شود که زندانیان غیرحرفه‌ای و محکومان مالی نیز در چرخه بزهکاری قرار بگیرند.
در واقع فضای حاکم بر زندان و شرایط آن از نظر بهداشتی، اجتماعی و فرهنگی نه تنها کمکی به بازپروری شخصیت محکوم و بازگردادندن او به اجتماع نمی‌کند؛ بلکه سبب بروز آسیب‌های روحی و روانی در میان آنان می‌شود.
علاوه بر این وجود این افراد در زندان هزینه‌های ناشی از حبس را به دولت تحمیل می‌کند. از این رو پیش‌بینی برنامه‌های جایگزین حبس در سیستم قضایی کشور الزامی و مفید به نظر می‌رسد.
افزایش جمعیت کیفری زندان‌ها و بازد‌ارند‌ه نبود‌ن مجازات حبس، سیستم قضایی کشور را برآن داشته تا مجازات‌های جایگزین حبس را در دستور کار خود قرار د‌هد. این گونه مجازات‌ها که در قانون مجازات جد‌ید مورد توجه قانونگذار قرار گرفته، هم می‌تواند از تبعات حبس و تاثیرات منفی مجازات زندان بکاهد هم اینکه فرد مجرم می‌تواند در کنار خانواده از این مجازات‌ها استفاده کند و باعث حفظ کانون خانواده شود.
بر پایه این گزارش مجازات‌های جایگزین حبس از نوآوری‌های قانون مجازات اسلامی که در سال ١٣٩٢ تصویب شد.
این مجازات‌ها قبلا در قوانین ما وجود نداشته و امکان اجرای آن فراهم نبود، اما قانونگذار در سال‌های اخیر با بررسی‌های همه‌جانبه و اتکا به اصل شخصی بودن مجازات‌ها و با نگرش به اثرات سوء مجازات حبس که دامنه آن شامل خانواده محکوم نیز خواهد شد، در فصل نهم عنوان جدیدی تحت مجازات‌های جایگزین حبس تأسیس کرده که شامل دوره مراقبت، خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است.
بر این اساس دستگاه قضایی در سال‌های اخیر نگاه ویژه‌ای به موضوع مجازات‌های جایگزین حبس داشته و ریاست قوه قضاییه همواره در سخنرانی‌های خود اهمیت این موضوع را به مسئولان قضایی و قضات یادآوری کرده و از آنان خواسته است که استفاده از نهاد‌ها ارفاقی و مجازات‌های جایگزین حبس را تا حد ممکن در دستور کار خود قرار دهند.
رئیس قوه قضاییه: احکام جایگزین حبس هوشمندانه و با در نظر گرفتن شرایط صادر شوند؛ غلامحسین محسنی اژه‌ای رئیس قوه قضاییه ۱۸ آبان‌ماه سال جاری در نشست شورای عالی قوه قضاییه با رؤسای کل دادگستری و دادستان‌های مراکز استان‌ها با بیان اینکه وقتی می‌شود حبس را به جزای نقدی یا مجازات دیگر تبدیل کرد بسیار عالی است، اما برخی اوقات احکامی صادر می‌شود که موجب وهن است گفت: تمکن و شرایط متهم را برای صدور حکم در نظر بگیرید.
بر پایه این گزارش دادگستری استان یزد نیز در اجرای این تاکیدات و دستورات ریاست قوه قضاییه صدور احکام جایگزین حبس را در دستور کار خود قرار داده است .