به گزارش افق امروز
استان یزد بار دیگر نشان داد که کنترل بحران در حوزه دامپزشکی صرفاً با واکسن و دارو ممکن نیست، بلکه با نظم، هماهنگی و اعتماد متقابل میان دامداران و دستگاه‌های حاکمیتی است که می‌توان از مرحله هشدار قرمز به ثبات کامل رسید. مهار سویه جدید تب برفکی در یزد، نمونه‌ای موفق از یک مدیریت داده‌محور، علمی و مشارکتی است که می‌تواند الگوی ملی پیشگیری از بیماری‌های واگیردار دامی باشد.
بیماری تب برفکی شاید برای بسیاری تنها یک خبر بهداشتی باشد، اما برای اقتصاد دامپروری کشور، مفهومی حیاتی و گاه تعیین‌کننده است.
این بیماری ویروسی که بیش از ۷۰ گونه از دام‌های اهلی و وحشی را درگیر می‌کند، اگر مهار نشود می‌تواند در مدت کوتاهی کل چرخه تولید گوشت و لبنیات را در یک منطقه مختل کند. با این حال، تجربه استان یزد در هفته‌های اخیر نشان داد که مدیریت علمی و واکسیناسیون هدفمند، می‌تواند حتی در مواجهه با سویه جدید بیماری، زنجیره بحران را در همان کانون‌های اولیه متوقف سازد.
دکتر علی فاتحی‌نیا، مدیرکل دامپزشکی یزد، در تازه‌ترین نشست خبری خود با صراحت اعلام کرد که «کانون‌های سویه جدید در استان مهار شده‌اند» و تا این لحظه بیش از ۷۰ درصد دام‌های سنگین استان علیه این ویروس واکسینه شده‌اند. در نگاه اول، این عدد تنها یک آمار است، اما در بطن آن، نظامی از پایش هوشمند، تصمیم‌گیری سریع و مشارکت اجتماعی دامداران نهفته است.
مدیریت واکسیناسیون در بستر داده و زمان
آنچه در یزد اتفاق افتاده، صرفاً تزریق واکسن نیست؛ بلکه اجرای یک طرح دقیق واکسیناسیون با محوریت زمان‌بندی، رصد مکانی و ثبت لحظه‌ای در سامانه GIS است.
در این مدل، واکسیناسیون دام‌ها نه به‌صورت پراکنده، بلکه در قالب یک نقشه زنده از وضعیت ایمنی هر منطقه انجام می‌شود.
به بیان دیگر، دامپزشکی یزد از «نظارت پس از واقعه» عبور کرده و به مرحله مدیریت پیش‌دستانه بیماری رسیده است.
چنین رویکردی تنها در صورتی ممکن می‌شود که دامداران، داروخانه‌های دامپزشکی، واحدهای خوراک دام و حتی دهیاری‌ها به حلقه‌ای از زنجیره رصد بدل شوند. این همان نقطه‌ای است که «اعتماد اجتماعی» به‌عنوان یک ابزار فنی وارد صحنه می‌شود؛ اعتماد به اینکه اطلاع‌رسانی به‌موقع، به معنای تعطیلی دامداری نیست، بلکه به معنای حفظ سرمایه است.
سویه جدید، آزمون جدید
ورود سویه جدید تب برفکی از ابتدای مهرماه، برای استان‌هایی مانند یزد که تراکم دامی بالایی دارند، می‌توانست بحرانی بزرگ باشد.
اما واکنش سریع، تأمین به‌موقع واکسن و آغاز مرحله دوم ایمن‌سازی از ابتدای آبان، مانع از گسترش بیماری شد.
اکنون بیش از ۸۰ هزار دوز واکسن جدید در استان وجود دارد و تیم‌های واکسیناسیون بخش خصوصی و دولتی به‌صورت میدانی فعال‌اند.
از سوی دیگر، قرنطینه‌های موضعی و نظارت سختگیرانه بر تردد دام‌ها موجب شده تا مسیر ورود دام سبک به استان کاملاً یک‌طرفه شود و دام‌های ورودی تنها برای ذبح وارد شوند. این سیاست «کاهش تردد تا ایمن‌سازی کامل» یکی از عوامل کلیدی مهار بیماری در استان است.
مدیریت بحران با رویکرد ارتباطی، نه دستوری
در بسیاری از بحران‌های دامی، چالش اصلی نه در کمبود واکسن، بلکه در کمبود ارتباط مؤثر میان دولت و دامدار است.
اما دامپزشکی یزد، برخلاف الگوی سنتی دستوری، بر «ارتباط و آموزش» تکیه کرده است.
تأکید مستمر بر نقش دامداران در گزارش سریع موارد مشکوک، یادآوری دو مرحله‌ای بودن واکسن، و اطلاع‌رسانی درباره ایمنی گوشت‌های دارای برچسب دامپزشکی، باعث شد ترس، جای خود را به آگاهی دهد.
این همان تغییر ظریفی است که بحران را کنترل می‌کند: از مدیریت از بالا، به مدیریت مشارکتی.
پایداری ایمنی؛ مأموریت ۴۰ روز آینده
هرچند وضعیت استان اکنون پایدار توصیف می‌شود، اما مدیرکل دامپزشکی تأکید دارد که تا تکمیل دور دوم واکسیناسیون، استان در شرایط «هشدار قرمز کنترلی» باقی خواهد ماند.
این یعنی تا دو ماه آینده، قرنطینه، ضدعفونی و نمونه‌گیری با دقت کامل ادامه دارد.
اگرچه این وضعیت برای دامداران دشوار است، اما نتیجه آن ایجاد یک پایگاه ایمنی پایدار در جمعیت دامی یزد خواهد بود — نقطه‌ای که استان از چرخه تهدید ویروسی خارج و وارد مرحله «ایمنی هوشمند» می‌شود.
️ یزد، الگویی برای مدیریت ملی بیماری‌های دامی
تجربه یزد در مهار تب برفکی را می‌توان الگویی موفق از هم‌افزایی نهادی، علمی و مردمی دانست.
در این استان، تصمیم‌گیری دامپزشکی بر داده، ارتباط، و همکاری بین‌بخشی استوار است.
از واکسیناسیون هدفمند گرفته تا محدودیت هوشمند تردد دام، از اطلاع‌رسانی شفاف تا اعتمادسازی در بین دامداران — همه و همه نشان می‌دهد که مبارزه با بیماری‌های دامی، نه با واکسن، بلکه با مدیریت چندبعدی و ارتباط مؤثر به نتیجه می‌رسد.
شایان ذکر اینکه :
یزد امروز نه‌تنها بیماری تب برفکی را مهار کرده، بلکه درس تازه‌ای به نظام دامپزشکی کشور داده است:
«ایمنی جمعی، با همکاری جمعی ممکن می‌شود.»
این تجربه نشان داد که در دوران بروز سویه‌های نوپدید، دانش، زمان، ارتباط و اعتماد چهار ستون اصلی کنترل بحران‌های زیستی هستند.