به گزارش افق امروز و به نقل از شهرآرانیوز، عصر ششمین روز آذر ۱۴۰۱، تعدادی از شاعران مشهدی گردهم آمدند تا درباره «بریل‌های ناگزیر»، تازه‌ترین اثر موسی عصمتی گپ بزنند و چند مصرع از غزل‌های سومین کتاب منتشر شده این شاعر نابینای مشهدی را زمزمه کنند.
در این مراسم که اجرای آن را محمد کاظم کاظمی برعهده داشت، علیرضا سپاهی لایین، سید ابوطالب مظفری، مهدی آخرتی و چندی دیگر از شاعران به نقد و بررسی این کتاب شعر پرداختند.
کتاب «بریل‌های ناگزیر» مجموعه‌ای است از غزل‌های کلاسیک، نیمه‌کلاسیک و چهارپاره که مضمون و درون‌مایه این غزل‌ها بیشتر مسائل اجتماعی است، بخشی غزل‌ها عاشقانه است، بخشی مربوط به مسائل نابینایان است و اشعاری هم برای همدلی و هم‌زبانی کشورهای فارسی‌زبان سروده شده است.
علیرضا سپاهی لائین: شعرها از خیلی جهات قابل اعتنا هستند
علیرضا سپاهی لایین در این نشست ابتدا کمی درباره پیشیه شعر خراسان و پشتوانه شاعران قوی از جمله بهار و فرخ و… صحبت کرد و سپس به اشتراکات شعر خراسان نقبی زد و همچنین به شعر شاعران امروز اشاره کرد و گفت: همه ما سی‌و‌خورده‌ای سال است با شعر خراسان در ارتباط هستیم. با موضوع، مضمون، محتوا و گرایش‌های مخلتفی که به‌ویژه در دو دهه اخیر در شعر بوده آشنا هستیم. من وقتی به این جریان‌های مختلف و این بازی زبانی حدود ۵۰ساله نگاه می‌کنم و موسی عصمتی را مقایسه می کنم با شاعران هم‌عهد و هم‌نسل خودمان می‌بینم شعرها از خیلی جهات قابل اعتنا، خوانش و فراگیری هستند.
به گفته شاعر سه جلد کتاب شعر کردی، «بریل‌های ناگزیر» مجموعا از سه قالب شعر تشکیل شده و موسی عصمتی نشان داده در هر سه قالب تواناست. دلیل عمده‌اش این است که نگاه شاعر به کلمه نگاه حرفه‌ای است و کاملا معاصر است.
نکته‌ای که در اشعار موسی عصمتی برای سپاهی لایین جالب است، هوش سمعی و شنیداری او است: « برایم جالب است که شاعر چیزی را تجسم کرده که اصلا ندیده است. آن را از لابه‌لای شنیده‌ها درآورده و بازپردازی کرده است. شاید برای برخی که دارای نقص عضوی هستند، آثارشان بیشتر از نظر عاطفی بررسی شود، اما من اشعار موسی عصمتی را نه از منظر اینکه یک فرد نابیناست، بلکه به‌عنوان یک شاعر نگاه می‌کنم. این کتاب را به هر آدم منصفی دهید هر صفحه آن را که بخواند، نظری غیر از این ندارد.»
مهدی آخرتی: عاطفه شعر«بریل‌هی ناگزیر» اصیل است
در کل شعر موسی عصمتی شعر خوبی است. یکی از ویژگی‌های شعر او استفاده از ردیف‌های کم استفاده شده و غیرمتداول است. اگر نگوییم این ردیف‌ها بدیع هستند اما باید بگوییم بسیار کم استفاده شده‌اند مثل ردیف «دکتر» که من تا به حال هیچ جا آن را ندیده‌ام.
ویژگی دیگری که برای من هم جالب بود تصویرسازی است. با توجه به شرایط شاعر معلوم می‌شود این تصویرسازی‌ها اکتسابی نبوده و ذاتی است.
نکته دیگر اینکه عاطفه اشعار در کلیت اصیل است. ما شعرهایی داریم که بسیار عاطفه‌مند هستند؛ خشم، نفرت، اندوه و این عواطف در شعر پررنگ هستند اما عواطف همانطور که بیرون آمده است در ذهن مخاطب نمی‌شود و آن تاثیرگذاری عاطفه را نمی‌بینیم. موسی عصمتی خودش شخصیت باعطفه‌ای است که شخصیتش در این عاطفه در شعر اثرگذاربوده است اما تاثیرگذاری قدرتمندی روی مخاطب ندارد.
اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر موسی عصمتی در کتاب بریل‌های ناگزیر استفاده از ردیف است. ردیف یکی از مهم‌ترین ارکان بیت در شعر فارسی است که مزایایی دارد از جمله اینکه ایجاد موسیقی مضاعف می‌کند، معنا را تکمیل می‌کند، حسن تعلیق ایجاد می‌کند و …
این در حالی است که غیر از دو شعر، بقیه شعرها در این اثر ردیف دارند و شاعردر راستای معنازدایی از مخاطب از این ردیف‌ها استفاده می‌کند. مثلا ردیف‌هایی مثل «به ما ها نیامده است»، «فرق می‌کند»، «بماند برای بعد»، « عوض شده است»، «مشخص نیست»، «گیر می‌دهند» جز ردیف هایی هستند که متداول نیستند اما در این اثر به خوبی استفاده شده است. در حقیقت در این مجموعه از ردیف‌های خوب و حتی خطرناکی استفاده شده و شاعر ریسک کرده است.
تنوع اوزان در حد قابل قبول، تنوع فضا، دید مثبت شاعر و یکدستی و یک زبانی شاعر از دیگر ویژگی های موسی عصمتی است که بخشی از این ویژگی‌ها بازتاب شخصیت شاعر است که در شعر او نمایان می شود.
در «بریل های ناگزیر» حشو زائد اندک است اما در برخی جاها تکرار کلمات افراطی است و به شعر ضربه زده است.