خرید سالانه ۶۲ تن طلا توسط خانوارهای روس

با قطع دسترسی روس‌ها به بازارهای ارزی غربی و دشواری مبادلات دلاری و یورویی، مردم به‌دنبال پناهگاهی امن برای حفظ ارزش دارایی‌های خود رفته‌اند — و نتیجه آن، جهش بی‌سابقه‌ی تقاضا برای طلاست. طلا در روسیه دیگر صرفاً کالایی لوکس نیست؛ بلکه به نماد اعتماد و امنیت مالی تبدیل شده، آن‌هم در کشوری که نظام پولی‌اش زیر فشار تحریم‌ها و بی‌اعتمادی به ارزهای خارجی شکل تازه‌ای از اقتصاد مقاومتی را تجربه می‌کند.

به گزارش بلومبرگ، طبق یک مطالعه‌ی جدید، مصرف‌کنندگان روسی در سال جاری به اندازه ذخایر طلای کشورهای اسپانیا یا اتریش، طلا در اختیار خواهند داشت؛ روندی که نشان می‌دهد این فلز گران‌بها طی چهار سال گذشته به یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های پس‌انداز در روسیه تبدیل شده است.

بر اساس گزارش مؤسسه تحقیقاتی Al Banyan Tree Research مستقر در هنگ‌کنگ — استارتاپی در حوزه‌ی پژوهش کمی که توسط گروهی از تحلیلگران مالی و مدیران ریسک با سابقه‌ی فعالیت در بخش کالایی روسیه تأسیس شده — خریدهای خرد طلا در قالب شمش، سکه و جواهرات در سال جاری به ۶۲.۲ تن (معادل نزدیک به دو میلیون اونس تروا) خواهد رسید.

اگرچه این میزان خرید نسبت به سال ۲۰۲۴ کاهش یافته، زیرا قیمت جهانی طلا اخیراً از رکورد ۴ هزار دلار در هر اونس عبور کرده است، اما برآورد می‌شود میزان کل خریدهای خُرد از زمان آغاز جنگ اوکراین در ۲۰۲۲ تا امروز به حدود ۲۸۲ تن رسیده باشد.

طلا؛ پناهگاه جدید ثروت برای مردم روسیه

این روند نشان می‌دهد که در شرایطی که روس‌ها از دسترسی به گزینه‌های سنتی پس‌انداز — مانند یورو و دلار — محروم شده‌اند، در جست‌وجوی راه‌های تازه‌ای برای حفظ ارزش دارایی خود هستند و طلا اکنون به یکی از محبوب‌ترین پناهگاه‌های امن سرمایه‌گذاری در روسیه تبدیل شده است.

به گفته‌ی دیمیتری کازاکوف، تحلیلگر بازارهای جهانی در مؤسسه BCS Global Markets مستقر در مسکو: «در گذشته، افراد ترجیح می‌دادند در بخش املاک یا ارز خارجی سرمایه‌گذاری کنند؛ اما پس از محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، نگهداری ارز به گزینه‌ای دشوارتر برای حفظ ارزش دارایی تبدیل شد و از سال ۲۰۲۲، تقاضا برای طلا افزایش چشمگیری یافته است،»

تأثیر تحریم‌ها بر سپرده‌های ارزی و تجارت فرامرزی

بانک‌های روسی عمدتاً سپرده‌های مبتنی بر یورو و دلار را حذف کرده‌اند و انجام تراکنش‌های فرامرزی با این ارزها نیز به‌شدت دشوار شده است.

کازاکوف افزود: «برخی روس‌ها ممکن است بخشی از طلای خود را برای انتقال سرمایه به خارج از کشور جابه‌جا کرده باشند، هرچند برآورد دقیق آن ممکن نیست.»

روسیه؛ دومین تولیدکننده بزرگ طلا در جهان

روسیه که دومین تولیدکننده بزرگ طلا در جهان است، سالانه بیش از ۳۰۰ تن از این فلز گران‌بها استخراج می‌کند.

با این حال، از سال ۲۰۲۲، طلای روسیه از ورود به بازارهای غربی منع شده و انجمن بازار شمش لندن (LBMA) که استانداردهای جهانی معاملات طلا را تعیین می‌کند، دیگر طلای روسی را نمی‌پذیرد.

در واکنش به این وضعیت، دولت روسیه مالیات بر ارزش افزوده (VAT) بر خرید طلای خُرد را لغو کرد تا تقاضای داخلی را افزایش دهد و به معدن‌کاران تحریم‌شده مسیر جایگزینی برای صادرات ارائه دهد.

حمایت از تقاضای داخلی و نقش بانک‌های روسی

در نبود تقاضای قوی داخلی، شرکت‌های معدنی روسیه با مشکلات جدی‌تری مواجه می‌شدند.

بانک مرکزی روسیه که زمانی بزرگ‌ترین خریدار طلای دولتی در جهان بود، خرید خود را از سال ۲۰۲۰ متوقف کرد؛ هرچند در سال ۲۰۲۲ مجدداً اجازه خرید صادر شد، اما ذخایر طلای این بانک طی سال‌های اخیر تقریباً ثابت و حدود ۷۵ میلیون اونس تروا باقی مانده است.

گزارش Al Banyan Tree نشان می‌دهد که فروش داخلی طلا همچنین توسط خریدهای بانک‌های روسی پشتیبانی می‌شود؛ به‌طوری‌که در ماه اوت ۲۰۲۵ حدود ۵۷.۶ تن طلا در اختیار این مؤسسات بوده است.

این شرکت از مدل‌های اقتصادسنجی و تحلیل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی برای بررسی داده‌های پیچیده بازار کالایی استفاده می‌کند.

ایجاد بازار فیزیکی جدید طلا در سن‌پترزبورگ

روسیه در ماه جاری معاملات فیزیکی طلا در بورس سن‌پترزبورگ را آغاز کرده است؛ اقدامی که بخشی از تلاش‌های مسکو برای جایگزینی شاخص قیمت‌گذاری LBMA محسوب می‌شود.

با این حال، تاکنون تنها تعداد محدودی شمش در این بازار معامله شده و طبق گزارش Al Banyan Tree، هم‌زمان صادرات طلا از روسیه نیز کاهش یافته است.

تغییر پایدار در رفتار پس‌اندازی روس‌ها

افزایش تقاضای داخلی برای طلا نشان می‌دهد که حتی در صورت رفع تحریم‌ها، الگوهای تجارت و پس‌انداز روس‌ها احتمالاً به حالت پیشین بازنخواهد گشت.

کازاکوف در پایان گفت: «بعید است در صورت لغو تحریم‌ها، مردم روسیه طلاهای خود را بفروشند؛ زیرا بی‌اعتمادی نسبت به دلار و یورو همچنان پابرجا خواهد ماند.»