به گزارش افق امروز
به نقل از تسنیم، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، در تماس‌های جداگانه با شی جین‌پینگ رئیس‌جمهور چین و سانائه تاکائیچی نخست‌وزیر ژاپن، خواستار کاهش تنش‌های رو به افزایش میان دو کشور بر سر مسئله تایوان شد؛ تنش‌هایی که پس از اظهارات جنجالی نخست‌وزیر ژاپن درباره احتمال واکنش نظامی توکیو در صورت حمله چین به تایوان شدت یافته بود. مقام‌های ژاپنی این تماس‌ها را «هشدار ترامپ برای جلوگیری از تحریک پکن» توصیف کرده‌اند.
طبق گزارش روزنامه «وال‌استریت ژورنال»، ترامپ پس از گفت‌وگو با شی – تماسی که به گفته منابع مطلع به درخواست پکن انجام شد – بلافاصله با تاکائیچی تماس گرفت و از او خواست «صدای خود را درباره حاکمیت تایوان پایین بیاورد» و از هر اقدامی که موجب تحریک چین شود، خودداری کند.
رئیس‌جمهور آمریکا در این تماس بر «مسئولیت مشترک واشنگتن و توکیو برای حفظ ثبات منطقه‌ای» تأکید کرد و هشدار داد که ادامه تنش‌ها می‌تواند منطقه را به یک «بحران غیرضروری» بکشاند. منابع آمریکایی نیز تأیید کردند که ترامپ در تماس با شی، او را «شریک کلیدی در مدیریت نظم جهانی» توصیف کرده و خواسته است چین از اقدامات یک‌جانبه علیه تایوان پرهیز کند.
ریشه تنش: اظهارات نخست‌وزیر ژاپن و واکنش تند پکن
تنش‌های اخیر به سخنان تاکائیچی، نخست‌وزیر تازه‌منتخب ژاپن، بازمی‌گردد. او در سخنرانی‌ای در پارلمان اعلام کرده بود: «حمله احتمالی چین به تایوان – که تنها ۷۰ مایل از سواحل ژاپن فاصله دارد – تهدیدی مستقیم برای بقای ژاپن است و می‌تواند توکیو را به اقدام نظامی وادار کند.» این موضع‌گیری، بخشی از سیاست دفاعی جدید ژاپن برای تقویت توان موشکی در جزایر نزدیک تایوان محسوب می‌شود و خشم شدید چین را در پی داشت.
وزارت خارجه چین در بیانیه‌ای رسمی، اظهارات تاکائیچی را «دخالت در امور داخلی چین» و «تلاش برای ایجاد تنش منطقه‌ای» خواند و مدعی شد برنامه ژاپن برای استقرار موشک‌ها در جزیره یوناگونی «اقدامی تحریک‌آمیز» است. در ادامه این تنش‌ها، ژاپن روز دوشنبه یک جنگنده را برای رهگیری یک پهپاد چینی که میان تایوان و جزیره یوناگونی پرواز می‌کرد، اعزام کرد.
تماس مستقیم ترامپ با شی – که رسانه‌ها آن را نادر و غیرمنتظره توصیف کردند – عمدتاً بر ادعاهای تاریخی پکن درباره تایوان متمرکز بود. شی در این گفت‌وگو تأکید کرده بود: «بازگشت تایوان به سرزمین اصلی پس از جنگ جهانی دوم، بخش مهمی از چشم‌انداز چین برای نظم جهانی است» و از آمریکا خواسته بود در «مدیریت مشترک جهان» با پکن همکاری کند. این در حالی است که وزارت خارجه چین روز سه‌شنبه اعلام کرد «ترامپ آغازکننده تماس بوده است»؛ موضوعی که روایت‌های متناقض درباره ابتکار عمل این دیپلماسی را پررنگ‌تر کرده است.
واکنش تایوان و نگرانی از پیامدها
در تایوان، این تحولات با واکنش تند مقام‌های دولت روبه‌رو شد. «چو جونگ-تای» نخست‌وزیر تایوان، در یک نشست خبری در تایپه اعلام کرد: «بازگشت به چین گزینه‌ای نیست. جمهوری چین (تایوان) یک کشور مستقل و دارای حاکمیت است و ۲۳ میلیون نفر هرگز این مسئله را نخواهند پذیرفت.» این موضع، تایوان را در موقعیتی پیچیده قرار می‌دهد؛ جایی که از یک‌سو تحت فشار چین است و از سوی دیگر ترامپ در واشنگتن بر «ثبات منطقه‌ای» تأکید دارد، هرچند پشتیبانی نظامی آمریکا از تایوان همچنان مطابق قانون روابط تایوان ادامه دارد.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد تماس‌های ترامپ می‌تواند دستاورد مهمی برای پکن تلقی شود. شبکه «سی‌ان‌بی‌سی» گزارش داد: «تماس‌های پشت‌سرهم ترامپ با شی و تاکائیچی نه‌تنها فشار پکن بر توکیو را کاهش نداد، بلکه به عنوان ابزاری برای تضعیف نخست‌وزیر ژاپن عمل کرد.» همچنین «ان‌بی‌سی نیوز» این اقدام ترامپ را «دخالت مستقیم در اختلاف رو‌به‌افزایش چین و ژاپن بر سر تایوان» توصیف کرده و هشدار داده است که ادامه تنش‌ها می‌تواند زمینه‌ساز «یک بحران نظامی منطقه‌ای» شود.
کاخ سفید هنوز این تماس‌ها را به صورت رسمی تأیید نکرده، اما مقام‌های آمریکایی به رسانه‌ها گفته‌اند ترامپ در تلاش است «در نقش میانجی» از شکل‌گیری «جنگ سرد جدید» جلوگیری کند. این تحولات هم‌زمان با تمرکز ترامپ بر مذاکرات صلح اوکراین با ولادیمیر پوتین رخ می‌دهد؛ موضوعی که شی نیز خواستار همکاری آمریکا با چین در آن شده بود.
آینده تنش‌ها و نگاه به واشنگتن
وال استریت ژورنال در پایان نوشت که با افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، نگاه‌ها اکنون به سفر احتمالی سانائه تاکائیچی به واشنگتن دوخته شده است؛ سفری که در آن ترامپ احتمالاً به صورت مستقیم بر نحوه اجرای «توصیه‌هایش» نظارت خواهد کرد. مجموعه تماس‌های اخیر نشان می‌دهد رئیس‌جمهور آمریکا در دور جدید ریاست‌جمهوری خود تلاش دارد میان روابط با متحدان و رقبای آسیایی تعادلی ظریف برقرار کند؛ تعادلی که می‌تواند مسیر سیاست خارجی واشنگتن را در سال‌های پیش‌رو تعیین کند.